گزارش‌های بین‌المللی حاکی است اگرچه بیماری چاقی تاکنون در کشورهای با درآمد بالا بیشتر خودنمایی کرده اما این روند در کشورهای درحال توسعه و فقیر نیز رو به افزایش است به طوری که پیش‌بینی می‌شود بیش از یک میلیارد نفر در سراسر جهان تا سال ۲۰۳۰ به چاقی مبتلا شوند.
چاقی یک بحران در حوزه سلامت عمومی در عرصه جهانی محسوب می‌شود که یک سوم کل جمعیت جهان با آن دست به گریبان هستند. طبق گزارش‌های منتشر شده از هر پنج کودک یک نفر و بیش از یک نفر از هر سه بزرگسال به این بیماری دچار هستند. بیماری‌های زمینه‌ای گوناگونی مانند فشار خون بالا، دیابت، بیماری ایسکمیک قلبی، کبد چرب، چربی خون، سیروز کبدی، سنگ کیسه صفرا، سکته، سرطان، پوکی استخوان، ناباروری و آسیب‌های روانی به چاقی ارتباط دارد.
زنگ خطر افزایش سرعت چاقی در کشورها موجب شده تا رسانه‌های گوناگون به این معضل پرداخته و چرایی، پیامدها و راهکارهای مقابله با آن را مورد بررسی قرار دهند. حال این پرسش به ذهن می‌رسد که روند چاقی در کدام کشورها سرعت بیشتری دارد؟
کشورهای صدر فهرست چاقی
پایگاه اطلاع رسانی «مدیکال نیوز تودی» در گزارشی با عنوان «چرا ۶ کشور از ۷ کشور لیست چاق‌ترین کشورها انگلیسی زبان هستند؟» در این زمینه نوشت: به ترتیب آمریکا، مکزیک، نیوزلند، استرالیا، انگلستان، کانادا و ایرلند کشورهایی هستند که بالاترین نرخ چاقی در جهان را دارند. به استثنای مکزیک، همه این کشورها در مورد زبان اشتراک دارند. در واقع، طبق آخرین گزارش «سازمان همکاری و توسعه اقتصادی» (OECD) در مورد نرخ چاقی، ۳۳ کشور در فهرست بالاترین نرخ چاقی قرار دارند.
به ترتیب آمریکا، مکزیک، نیوزلند، استرالیا، انگلستان، کانادا و ایرلند کشورهایی هستند که بالاترین نرخ چاقی در جهان را دارند
طبق گزارش یاد شده، کشورهایی مانند ژاپن، کره، سوئیس، ایتالیا، نروژ، سوئد و اتریش در میان ۱۰ کشور با کمترین نرخ چاقی قرار دارند؛ زیرا دو کشور نخست از سبک زندگی کشورهای آسیایی و دیگر کشورهای نامبرده نیز به خوبی از سبک زندگی کشورهای شمال و جنوب اروپا پیروی می‌کنند.
بسیاری از مردم، از جمله متخصصان تغذیه، متخصصان مراقبت‌های بهداشتی و اقتصاددانان در تعجب هستند که چه چیزی تمام کشورهای آنگلوساکسون را در صدر فهرست چاق‌ترین کشورها قرار می‌دهد؟
یک فرضیه این است که همه کشورهای حاضر در فهرست، تحت تاثیر سبک زندگی آمریکایی هستند. از آنجا که کشورهایی که به یک زبان صحبت می‌کنند، به احتمال زیاد ویژگی‌های یک کشور بزرگ را با سهولت و سرعت بیشتری جذب می‌کنند، بنابراین این تئوری نیز طبق همین استدلال اثبات می‌شود.
اما چرا مکزیک در میان این کشورها قرار دارد؟ از نظر تاریخی، مکزیک تا همین اواخر هرگز یک کشور دارای اضافه وزن نبود. با این حال، در طول دهه ۱۹۹۰ این کشور به موافقتنامه تجارت آزاد آمریکای شمالی یا به اختصار «نفتا» ملحق شد و شیوه‌های تجاری ایالات‌متحده و احتمالا سبک زندگی آمریکایی همچون استقبال از فست فودها نیز به تدریج جزئی از زندگی آنان شده است. آمد و شد میان دو کشور نیز می‌تواند یکی دیگر از این عوامل باشد، زیرا مکزیک همسایه آمریکا است.
انگلیس چاق‌ترین کشور اروپاست و نرخ چاقی یا اضافه‌وزن در این کشور به سرعت در حال افزایش است. با وجود اینکه لندن در ۱۰ سال گذشته سریع‌ترین نرخ رشد چاقی را در اروپا داشته اما نرخ چاقی یا اضافه وزن در استرالیا در ۲۰ سال گذشته سریع‌تر از دیگر کشورهای سازمان همکاری و توسعه اقتصادی رشد کرده است. گزارش این سازمان حاکی است که در ۱۰ سال آینده نرخ چاقی در استرالیا ۱۵ درصد دیگر افزایش خواهد یافت.
در ایالات‌متحده آمریکا، انگلیس و استرالیا تفاوت میانگین وزن بدن در میان مردان در همه گروه‌های اجتماعی-اقتصادی و دانشگاهی تقریبا مشابه است اما احتمال اضافه وزن یک زن آمریکایی با تحصیلات ضعیف ۱.۳ برابر بیشتر از یک زن تحصیلکرده است، این تفاوت در بریتانیا و استرالیا ۱.۴ برابر است.
در انگلستان، تقریبا از هر ۳ کودک یک نفر اضافه وزن دارد؛ در اسکاتلند این میزان بیش از یک نفر در میان سه کودک است. به تازگی نشانه‌هایی از تثبیت نرخ چاقی کودکان در انگلیس دیده می‌شود. لازم به ذکر است که ۴۰ درصد از کودکان آمریکایی اضافه وزن دارند اما مانند انگلستان نشانه‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد این نرخ‌ها در حال کاهش هستند.
از نظر تاریخی، انگلستان که منبع اصلی فرهنگ اخیر آنگلوساکسون محسوب می‌شود در مقابل کشورهای مدیترانه‌ای که عمدتا از روغن زیتون استفاده می‌کردند، رژیم غذایی مبتنی بر کره برای پخت و پز داشته است اما این رفتار قدمتی طولانی دارد، در حالی که اپیدمی چاقی نسبتا جدیدتر است.
شایان ذکر است که از هر ۱۰ نفر فقط یک نفر در سوئد چاق است اما بیش از نیمی از مردان بالغ و ۳۳ درصد از زنان بالغ نیز اضافه وزن دارند. در سوئد در مقایسه با کشورهای انگلیسی زبان، نابرابری‌های اجتماعی تاثیر بیشتری در نرخ چاقی دارند. به عنوان مثال، یک زن سوئدی با تحصیلات ضعیف بیش از دو برابر، بیشتر از زنان تحصیلکرده در معرض اضافه وزن قرار دارد. اگرچه این شکاف در مردان کمتر است اما نسبت به اکثر کشورهای سازمان همکاری و توسعه اقتصادی بسیار بیشتر است.
رشد فزاینده چاقی در کشورهای فقیر
البته این مساله فقط مربوط به کشورهای پیشرفته نیست و در کشورهای با سطح درآمد پایین نیز با وجود فقر غذایی و مشکلات اقتصادی، نرخ چاقی رو به افرایش است.
روزنامه «گاردین» با انتشار گزارشی تحت عنوان «نرخ چاقی احتمالا تا سال ۲۰۳۰ دو برابر خواهد شد و بیشترین افزایش در کشورهای با درآمد پایین‌تر است»، می‌نویسد: بر اساس آمارهای اطلس جهانی چاقی، پیش‌بینی می‌شود بیش از نیمی از زنان در آفریقای جنوبی به این بیماری مبتلا باشند، در حالی که انتظار نمی‌رود هیچ کشوری به هدف تعیین‌شده «سازمان جهانی بهداشت» (WHO) برای توقف رشد این بیماری دست یابد.
بر اساس برآوردهای جدید در عرصه جهانی، بیش از یک میلیارد نفر در سراسر جهان تا سال ۲۰۳۰ با چاقی مواجه خواهند شد که حدود دو برابر آمارهای مربوط به سال ۲۰۱۰ است
بر اساس برآوردهای جدید در عرصه جهانی، بیش از یک میلیارد نفر در سراسر جهان تا سال ۲۰۳۰ با چاقی مواجه خواهند شد که حدود دو برابر آمارهای مربوط به سال ۲۰۱۰ است.
هیچ کشوری در مسیر دستیابی به هدف سازمان جهانی بهداشت، برای توقف چاقی تا سال ۲۰۲۵ حرکت نمی‌کند؛ به طوری که پیش‌بینی می‌شود از هر پنج زن، یک نفر و از هر هفت مرد، یک نفر تا سال ۲۰۳۰ به این بیماری مبتلا شود.
سرعت رشد چاقی در کشورهای با درآمدکم و متوسط بیشتر از دیگر کشورها بوده است. طبق پیش‌بینی‌های صورت گرفته در مورد هشت سال آینده تعداد افراد چاق در کشورهای کم‌درآمد در مقایسه با سال ۲۰۱۰ سه برابر خواهد شد.
ارقام جدید از چهارمین اطلس جهانی چاقی که در روزهای اخیر منتشر شد، توسط فدراسیون جهانی چاقی تهیه شده است. «یوهانا رالستون» مدیر اجرایی فدراسیون جهانی چاقی، گفت که رهبران سیاسی و بهداشتی باید وخامت وضعیت را درک کرده و اقدامات لازم برای مهار آن را انجام دهند.
زنان یا مردان؛ کدامیک مستعد چاقی هستند؟
اعداد ارائه شده در این گزارش تکان‌دهنده است اما نگران کننده‌تر از آن این است که پاسخ ما به این بحران کافی نبوده است. یکی از حقوق اساسی شهروندان این کشورها، دسترسی به راهکارهای مربوط به پیشگیری، درمان و مدیریت این معضل است؛ راه‌هایی که برای آنان مفید باشد. اکنون زمان اقدام مشترک، قاطع و مردم محور برای تغییر روند چاقی است.
بالاترین نرخ چاقی به آمریکای شمالی، آمریکای لاتین و دریای کارائیب تعلق دارد . تقریبا نیمی از مردم، یعنی۴۷ درصد از شهروندان در ایالات‌متحده احتمالا تا سال ۲۰۳۰ میلادی چاق خواهند شد.
بالاترین نرخ چاقی در آمریکای شمالی، آمریکای لاتین و دریای کارائیب است
با این حال، در حالی که پیش‌بینی می‌شود نرخ چاقی در این نقطه از جهان بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۳۰ حدود ۵۰ درصد افزایش یابد، انتظار می‌رود که میزان آن در آفریقا سه برابر شود و همچنین طبق یافته‌های موجود زنان بیشتر از مردان به این بیماری مبتلا خواهند شد.
زمانی فردی چاق محسوب می‌شود که شاخص توده بدنی (BMI) وی بیش از ۳۰ باشد. نکته حائز اهمیت این است که این بیماری یکی از عوامل اصلی مرگ و میر ناشی از کووید ۱۹ محسوب می‌شود.
آفریقا و چاقی!
طبق تخمین‌ها، در سال ۲۰۳۰ حدود ۷۴ میلیون نفر زن در آفریقا به چاقی مبتلا می‌شوند. این در حالی است که در سال ۲۰۱۰ این رقم شامل ۲۶ میلیون نفر بود. همچنین در سال ۲۰۱۰ تعداد هشت میلیون مرد به چاقی مبتلا بودند که در سال ۲۰۳۰ به ۲۷ میلیون تن افزایش می‌یابد.
بر اساس این گزارش، در آفریقای جنوبی تقریبا نیمی از زنان تا سال ۲۰۳۰ چاق خواهند شد و در الجزایر حدود یک سوم مردان یا ۳۰ درصد به این بیماری مبتلا خواهند بود.
در آفریقای جنوبی تقریبا نیمی از زنان تا سال ۲۰۳۰ چاق خواهند شد و در الجزایر حدود یک سوم مردان یا ۳۰ درصد به این بیماری مبتلا خواهند بود
تقریبا یک چهارم یعنی۲۲ درصد از مرگ و میرهای قابل پیشگیری ناشی از بیماری های غیرواگیر در آفریقا به اضافه وزن نسبت داده می‌شود.
این منطقه همچنان با نرخ بالای سوء‌تغذیه دست و پنجه نرم می‌کند. ماه گذشته، برنامه جهانی غذا هشدار داد که حدود ۱۳ میلیون نفر هر روز با گرسنگی شدید در شاخ آفریقا از خواب بیدار می‌شوند، زیرا این بخش از جهان با خشکسالی عظیمی دست و پنجه نرم می‌کند.
دکتر «آدلهید اونیانگو»Adelheid Onyango ))، از مسئولان دفتر منطقه‌ای سازمان جهانی بهداشت در آفریقا می‌گوید: با وجود اینکه بزرگترین مشکل در سراسر این قاره سوء‌تغذیه است اما دیگر نمی‌توانیم چشمان خود را روی چاقی در این منطقه ببندیم. این معضل در حال حاضر به عنوان یک مشکل در عرصه بهداشت عمومی شناخته شده است.
نرخ چاقی در گذشته پایین بوده‌است، بنابراین چنین رشد تدریجی چشمگیر خواهد بود.
اونیانگو افزود: ما شاهد تغییر در مصرف مواد غذایی و استفاده بیشتر از رژیم‌های غذایی ناسالم هستیم. او گفت که سیاست‌ها و سیستم‌های نظارتی برای کنترل مصرف غذاهای فرآوری‌شده، پرچرب و شیرین در بسیاری از کشورهای قاره ضعیف است و عوامل چاقی در این مناطق در مقایسه با مناطق توسعه‌یافته‌تر، جایی که مقررات و آگاهی عمومی بیشتری وجود دارد، زمینه رشد بیشتری دارد.
اطلس جهانی چاقی همچنین کشورها را از نظر آمادگی برای چاقی از جمله سیستم‌های بهداشتی آنها رتبه‌بندی کرده است. آماده‌ترین کشورها برای مقابله با این بیماری، کشورهای با درآمد بالا هستند، در حالی که کمترین آمادگی مربوط به همه کشورهای با درآمد متوسط و متوسط رو به پایین و پایین است که بر نگرانی‌ها برای مهار سرعت رشد چاقی می‌افزاید.
در حال حاضر بیش از ۱۵۰ کارشناس و مدافع سلامت، نامه‌ای به وزیران بهداشت کشورهای مختلف ارسال کرده و خواستار یک برنامه اقدام بین‌المللی برای مقابله با چاقی شده‌اند.
