“میدان مغناطیسی زمین” که به وسیلهی هستهی فلزای مذابش به وجود میآید، از سیاره ما دربرابر تشعشعات مضر کیهانی محافظت میکند. علیرغم دههها تحقیق در این مورد، دانشمندان هنوز به طور کامل به رفتار میدان مغناطیسی زمین پی نبردهاند. در طول ۲۰ سال گذشته، دانشمندان شاهد نوسانات عجیب و غریب در اندازهگیریهای ماهوارهای قدرت میدان مغناطیسی بودهاند و نمیتوانند این نوسانات عجیب را توضیح دهند.
اکنون، مطالعهی جدیدی که بر اساس دادههای مأموریت Swarm آژانس فضایی اروپا انجام شده، نوع جدیدی از موج مغناطیسی را نشان میدهد که رفتاری عجیب دارد. این موج در عمق ۳۰۰۰ کیلومتری زمین، یعنی در جایی که هستۀ زمین به گوشته برخورد میکند، منتشر میشود و با سرعت ۱۵۰۰ کیلومتر در سال به سمت غرب حرکت میکند؛ یعنی هر هفت سال یک بار دور سیاره زمین میچرخد.
“نیکولاس ژیلت” ژئوفیزیکدان دانشگاه گرنوبل فرانسه و نویسنده اصلی این پژوهش گفت: «ژئوفیزیکدانان مدتهاست که در مورد وجود چنین امواجی نظریهپردازی میکنند، اما تا پیش از این تصور میشد این امواج در مقیاسهای زمانی بسیار طولانیتر از چیزی که تحقیقات ما نشان میدهد، رخ دهند. اندازهگیریهای میدان مغناطیسی با ابزارهای مبتنی بر سطح زمین نشان میداد که نوعی حرکت موجی وجود دارد، اما ما به پوشش جهانیای نیاز داشتیم که اندازهگیریهای فضایی آن را ارائه دهد تا بتوانیم آنچه در حال وقوع است را آشکار سازیم.»
محققان دادههای سه ماهوارۀ صورت فلکی Swarm را با اندازهگیریهای ماهواره آلمانی CHAMP که بتازگی از کارافتاده شده و ماهوارۀ دانمارکی Ørsted ترکیب کردند. وقتی محققان نوسانات را از طریق یک مدل کامپیوتری که ژئودیناموی زمین را شبیهسازی میکند، اندازهگیری کردند- یعنی فرآیند تولید میدان مغناطیسی از طریق حرکات آهستهی هستهی مذاب زمین- دریافتند که این امواج که به آهستگی در حال حرکت هستند، میتواند علت نوسانات باشد.
محققان افزودند که این امواج در ستونی در امتداد محور زمین قرار میگیرند و باعث ایجاد مهمترین تغییرات میدان مغناطیسی در اطراف خط استوای زمین میشوند. دانشمندان تا این لحظه نمیدانند چه نوع فرآیندهایی در هستهی زمین باعث ایجاد این امواج میشود.
“ژیلت” گفت: «تحقیق ما نشان میدهد که وجود امواج دیگری از این قبیل، احتمالا با دورههای زمانی طولانیتر، نیز وجود دارد، اما کشف آنها مستلزم تحقیقات بیشتری است.» “ایلیا داراس” دانشمند مأموریت Swarm آژانس فضایی اروپا، گفت: «این تحقیق جدید قطعا مدل علمی میدان مغناطیسی درون هستهی بیرونی زمین را بهبود میبخشد. همچنین میتواند بینش جدیدی در مورد رسانایی الکتریکی پایینترین قسمت گوشته و نیز تاریخچۀ حرارتی زمین به ما بدهد.» جزئیات بیشتر این پژوهش در مجموعه مقالات آکادمی ملی علوم آمریکا منتشر شده است.