نشریات ایرانی دارای ضریب تاثیر معرفی شدند

وب آو ساینس در گزارش ۲۰۲۲ که بر اساس داده‌های سال ۲۰۲۱ میلادی تهیه شده است، اعلام کرده که ۲۱ هزار و ۴۳۰ نشریه در ۲۵۴ دسته تحقیقاتی و از ۱۵۴ کشور را نمایه کرده است. از این تعداد، ۱۲۸۰۰ نشریه علمی، ۶۶۰۰ نشریه در علوم اجتماعی و ۳۰۰۰ نشریه در هنر و علوم انسانی قرار گرفته‌اند.

بر اساس آخرین گزارش استنادی نشریه‌ها، از بین بیش از ۲۱ هزار نشریه نمایه‌شده، ۴۱ نشریه ایرانی ضریب تاثیر (Impact Factor) گرفته‌اند و در گزارش سال قبل، ۴۰ نشریه از ایران حضور داشتند.

ایمپکت فکتور یا ضریب تاثیر؛ یک شاخص کمّی است که میزان ارجاع (رفرنس‌دهی) به مقالات یک نشریه را نشان می‌دهد. این شاخص نشان می‌دهد که به یک مقاله منتشرشده، چند بار رفرنس داده شده است و برآورد نسبت میزان عددی استنادها به تعداد مقالات چاپ‌شده در یک سال در یک نشریه به‌خصوص را در نظر می‌گیرد. از این شاخص برای مقایسه با کیفیت‌ترین نشریات در یک موضوع، استفاده می‌شود.

پایگاه استنادی وب آو ساینس، سه نمایه اصلی و پرچم‌دار دارد. این سه نمایه، «نمایه استنادی گسترش‌یافته علوم» (SCIE)، «نمایه استنادی علوم اجتماعی» (SSCI) و «نمایه استنادی هنر و علوم انسانی» (AHCI) هستند. نشریه‌های نمایه‌شده در نمایه هنر و علوم انسانی، ضریب تاثیر یا ایمپکت فکتور نمی‌گیرند، ولی به عنوان نشریه‌های پرچم‌دار وب آو ساینس به شمار می‌روند.

بر اساس داده‌های سامانه نما؛ جایگاه علم، فناوری و نوآوری ایران در جهان که به بررسی ویرایش ۲۰۲۱ گزارش استنادی نشریه‌ها پرداخته‌ است، بیشتر نشریات ایرانی، در نمایه استنادی گسترش‌یافته علوم دسته‌بندی شده‌اند. در صورتی که هیچ نشریه‌ای از ایران در نمایه هنر و علوم انسانی نمایه نشده و تنها دو نشریه ایرانی در نمایه استنادی علوم اجتماعی نمایه شده‌اند. نام، زمینه علمی و شاپای این نشریات در فایل زیر قابل دسترسی است:

 سیاهۀ نشریه‌های ایرانی در سه نمایه پرچم‌دار «وب آو ساینس» در سال ۲۰۲۲ میلادی

علاوه بر این ۴۱ نشریه، ۱۱۵ نشریه ایرانی دیگر نیز در «نمایه استنادی منابع نوپدید» قرار گرفته‌اند. نشریه‌هایی که در این نمایه هستند، ضریب تاثیر ندارند و اعتبارشان در برابر سه نمایه اصلی WOS کم‌تر است. نام، زمینه علمی و شاپای این نشریات نیز در فایل زیر قابل دسترسی است:

 سیاهۀ نشریه‌های ایرانی در نمایه استنادی منابع نوپدید «وب آو ساینس» در سال ۲۰۲۲ میلادی

بر اساس گزارش «جایگاه نشریه‌های ایرانی در ویرایش ۲۰۲۱ میلادی گزارش استنادی نشریه‌ها» که در سامانه نما پژوهشگاه ایرانداک منتشر شده؛ دو نشریه Journal of Nanostructure in Chemistry با ضریب تاثیر ۸ و نشریه Iranian Journal of Radiology با ضریب تاثیر ۰.۳۹۹، بیشترین و کم‌ترین ضریب تاثیر را در میان نشریه‌های ایرانی در JCR دارند. بررسی نشریات نمایه‌شده در این پایگاه نشان می‌دهد که میانگین ضریب تاثیر نشریه‌های ایرانی فهرست‌شده در این گزارش، ۲.۰۳ و میانه آن ۱.۵۵۳ است.

طبق این گزارش؛ ایران از نظر تعداد نشریه‌های دارای ضریب تاثیر در WOS پس از ترکیه جایگاه دوم را در میان کشورهای منطقه دارد. ترکیه با تعداد ۵۶ نشریه، ایران با تعداد ۴۱ نشریه، امارات متحده عربی با ۳۹ نشریه، عربستان سعودی با ۱۶ نشریه و رژیم اشغال‌گر قدس با ۱۲ نشریه دارای ضریب تاثیر، بالاترین شمار نشریه‌های دارای ضریب تاثیر در منطقه را دارا هستند.

ولی از نظر میانگین ضریب تاثیر نشریه‌ها، ایران در جایگاه پنجم منطقه پس از مصر، عربستان سعودی، آذربایجان و امارات متحده عربی قرار گرفته است.

همچنین ایران سه نشریه در چارک نخست (Q۱)، سه نشریه در چارک دوم (Q۲)، ۱۴ نشریه در چارک سوم (Q۳) و ۲۱ نشریه نیز در چارک چهارم (Q۴) نشریه‌های نمایه شده در پایگاه WOS را دارد. با توجه به این‌که یک نشریه می‌تواند در دو یا چند زمینه علمی نمایه شود، بنابراین می‌تواند در دو یا چند چارک گوناگون نیز دسته‌بندی شود.

Quartile Score یا چارک نشریات؛ شاخصی است که از یک تا چهار می‌تواند متغیر باشد و در واقع امتیاز عملکردی هر نشریه در گروه موضوعی خود است. به این صورت که نشریه‌های Q1 در طبقه بالا (۲۵ درصد برتر)، نشریه‌های Q2 در طبقه میانی بالا (۲۵ تا۵۰ درصد)، نشریه‌های Q3 در طبقه میانی پایین (۵۰ تا ۷۵ درصد) و نشریه‌های Q4 در طبقه پایین (۲۵ درصد انتهایی) حوزه موضوعی خود قرار دارند. در نتیجه بهترین نشریه‌ها در یک حوزه موضوعی مشخص جزو ۲۵ درصد برتر رتبه‌بندی یا Q1 قرار دارند.

نشریه‌های زیر نشریه‌های با بالاترین «ضریب تأثیر» هستند که در آخرین گزارش استنادی نشریات جایگاه‌های نخست تا دهم را کسب کرده‌اند:

– Ca-A Cancer Journal for Clinicians (ضریب تاثیر ۲۸۶.۱)

– Lancet (ضریب تاثیر ۲۰۲.۷)

– New England Journal of Medicine (ضریب تاثیر ۱۷۶)

– Jama-Journal of the American Medical Association (ضریب تاثیر ۱۵۷.۳)

– Nature Reviews Molecular Cell Biology (ضریب تاثیر ۱۱۳.۹)

– Nature Reviews Drug Discovery (ضریب تاثیر ۱۱۲.۲)

– Nature Reviews Immunology (ضریب تاثیر ۱۰۸.۵)

– Lancet Respiratory Medicine (ضریب تاثیر ۱۰۲.۶)

– Bmj-British Medical Journal (ضریب تاثیر ۹۳.۳)

– Nature Medicine (ضریب تاثیر ۸۷.۲)