محققان مولکولی را تولید کرده‌اند که می‌تواند انواعی از سرطان‌های مقاوم‌به درمان، از جمله سرطان پستان سه‌گانه منفی، را با بهره‌گیری از ضعفی در سلول‌ها که دارو‌های پیشین نتوانسته بودند آن را هدف قرار دهند، از بین ببرد.
ترکیبِ تازه‌ای با عنوانِ ERX-۴۱ طیفِ وسیعی از سرطان‌های مقاوم‌به‌درمان را از بین می‌برد. محققان در دانشگاه تگزاس در دالاس مولکولی را تولید کرده‌اند که می‌تواند انواعی از سرطان‌های مقاوم‌به درمان، از جمله سرطان پستان سه‌گانه منفی، را با بهره‌گیری از ضعفی در سلول‌ها که دارو‌های پیشین نتوانسته بودند آن را هدف قرار دهند، از بین ببرد.
این تحقیق که با استفاده از سلول‌های جداسازی‌شده، بافت سرطانی انسان و سرطان‌های انسانی رشدیافته در موش‌ها انجام شده، اخیراً در نشریه نیچر منتشر شده است.
دکتر یونگ-مو آن، استاد شیمی و بیوشیمی از مدرسه علوم طبیعی و ریاضیات از دانشگاه تگزاس دالاس، و یکی از نویسندگان این پژوهش، بیش‌از ۱۰ سال است روی توسعه این مولکول‌های کوچک که تعاملِ پروتئین-پروتئین را در سلول‌ها هدف قرار می‌دهند، کار می‌کند.
او پیش‌از‌این نیز با استفاده از روشی با عنوان طراحی داروی مبتنی‌بر‌ساختار، ترکیباتِ درمانیِ بالقوه‌ای را برای درمان سرطان‌های پروستات و پستانِ مقاوم‌به‌درمان تولید کرده بود. او و همکارانش در پروژه جدید خود یک ترکیب تازه با عنوان ERX-۴۱ را روی سلول‌های سرطانی پستان، هم در افرادی با گیرنده‌های استروژن و هم در افرادی فاقد گیرنده‌های استروژن، آزمایش کردند.
درحالیکه برای بیمارانی که از سرطانِ پستان با گیرنده‌های استروژن رنج می‌برند، چندین درمان مؤثر وجود دارد، اما در موردِ کسانی که دچار بیماریِ سرطانِ سه‌گانه منفی و فاقد گیرنده‌های استروژن، پروژسترون و فاکتور رشد اپیدرم انسانی شماره ۲ هستند، فقط می‌توان از چند روشِ محدود برای درمان بهره گرفت. سرطانِ سه‌گانه منفی معمولاً زنان زیر ۴۰ سال را درگیر می‌کند و آثار بدتری نسبت به سایر انواع سرطان‌های پستان بر جای می‌گذارد.
به گفته دکتر آن در تحقیقات آن‌ها مشخص شد که «ترکیب ERX-۴۱ سلول‌های سرطانی را از بین نبرده بود بلکه فارغ از اینکه این سلول‌های سرطانی دارای گیرنده‌های استروژن بودند یا نه، آن‌ها را حذف کرده بود. درحقیقت، این ترکیب بهتر از سلول‌هایی که گیرنده استروژن داشتند، توانسته بود سلول‌های سرطانِ پستانِ سه‌گانه منفی را از بین ببرد.»
او می‌گوید: «این نکته آن زمان ما را به فکر فرو برد. ما می‌دانستیم که این مولکول احتمالاً چیزی فراتر از گیرنده‌های استروژن را در سلول‌های سرطانیِ سه‌گانه منفی هدف قرار داده است، اما نمی‌دانستیم آن چیز، چیست.»
این تیم تحقیقاتی نهایتاً کشف کرد که مولکول ERX-۴۱ به پروتئین سلولی‌ای به نام لیزومال اسید لیپازِ اِی می‌چسبد. لیزومال اسید لیپاز اِی در یک ساختار سلولی با عنوان شبکه آندوپلاسمی یافت می‌شود که اندامکی است که پروتئین‌ها را پردازش و خم می‌کند.
دکتر آن توضیح می‌دهد: «برای آنکه یک سلول تومور بتواند سریع رشد کند باید بتواند پروتئین‌های زیاد تولید کند و این به شبکه آندوپلاسمی فشار زیادی وارد می‌کند. سلول‌های سرطانی به طرز چشمگیری مقدار زیادی لیزومال اسید لیپازِ اِی تولید می‌کنند که خیلی بیش‌تر از مقداری است که یک سلول سالم تولید می‌کند. مولکولِ ERX-۴۱ با اتصال به لیزومال اسید لیپازِ اِی، فرایندِ تولید پروتئین در شبکه آندوپلاسمی را مخدوش می‌کند که این کار باعث می‌شود که سلول‌ها دچار مرگ شوند.»
محققان این ترکیب را روی موش‌های سالم نیز امتحان کردند و هیچ اثرِ منفی‌ای را مشاهده نکردند. دکتر آن می‌گوید: «سال‌ها طول کشید تا دقیقاً دریابیم کدام پروتئین‌تحتِ تأثیر مولکولِ ERX-۴۱ قرار می‌گیرد. این سخت‌ترین بخشِ قضیه بود. ما مسیر‌های زیادی را دنبال کردیم که با شکست مواجه شد، اما تسلیم نشدیم.»
او توضیح می‌دهد: «به‌خصوص، سرطان پستان سه‌گانه منفی بسیار موذی است. این بیماری زنان را در سنین جوان‌تر تحتِ تأثیر قرار می‌دهد؛ بسیار تهاجمی‌تر و مقاوم‌به‌درمان است. خوشحالم چیزی را کشف کرده‌ایم که می‌تواند در مسیر درمان این بیماران تفاوت ایجاد کند.»
محققان این ترکیب را به موش‌هایی که تومور‌های سرطانی انسانی داشتند، خوراندند و متوجه شدند که تومور در این موش‌ها کوچک‌تر شد. هم‌چنین این ترکیب روی بافتِ سرطانیِ جداشده از انسان نیز اثرگذار بود و باعثِ مرگ سلول‌های سرطانی و کوچک‌تر شدنِ تومورِ جداشده از انسان شد.
محققان می‌گویند این مولکول برای درمانِ سرطان‌های سخت از جمله سرطانِ پانکراس، تخمدان و سرطانِ گلیوبلاستوم که تهاجمی‌ترین و مرگبارترین سرطان مغز است، نیز مفید است.
