مدیر عامل ستاد معاینه فنی خودرو‌های تهران در خصوص تعیین سن فرسودگی خودرو‌ها توضیحاتی ارائه کرد و گفت: وضعیت تشخیص خودرو‌های فرسوده فعلا نامشخص است.
شادی مالکی درمورد اینکه از منظر قانون چه خودرویی فرسوده محسوب می‌شود؟ گفت: با استناد به ماده ۸ قانون هوای پاک، در سال ۱۳۹۷ آیین نامه اجرائی درخصوص تعیین سن فرسودگی انواع وسایل نقلیه موتوری به پیشنهاد مشترک سازمان محیط زیست، وزارت صمت، سازمان ملی استاندارد و بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران توسط هیات وزیران مصوب و مبنای فرسودگی خودرو‌ها براساس سن تعیین شد.
وی با بیان اینکه در سال ۱۳۹۹ بنا بر شکایتی این آیین نامه با استعلام از دیوان عدالت اداری و فقهای شورای نگهبان باطل اعلام شد، گفت: در رأی دیوان اعلام شد با توجه به اینکه راه‌های مطمئن دیگری جهت احراز شرایط قانونی لازم برای ادامه فعالیت خودرو‌ها از جمله آلاینده نبودن وجود دارد، اطلاق از رده خارج شدن خودرو‌ها صرفاً با رسیدن به سن مذکور در مصوبه از جهت اسراف و تضییع حقوق مالکین، خلاف شرع شناخته شد. پس از آن آیین نامه جدید با ملاک قراردادن سن مرز فرسودگی و معاینه فنی در خرداد ۱۴۰۰ مصوب شد.
مدیر عامل ستاد معاینه فنی خودرو‌های تهران ادامه داد: در مصوبه جدید، خودرو‌ها پس از رسیدن به سن مرز فرسودگی مشمول افزایش دفعات سالیانه معاینه فنی شده و در صورت عدم موفقیت در اخذ دو دوره متوالی معاینه فنی، فرسوده محسوب می‌شوند که در این آیین نامه سن مرز فرسودگی برای خودرو‌های شخصی ۱۵ سال اعلام شده و خودرو‌های با سن ۱۵ تا ۲۰ سال سالانه دو مرتبه و خودرو‌های با سن بالای ۲۰ سال سالانه سه مرتبه بایستی جهت اخذ معاینه فنی اقدام کنند و در این آیین نامه برای انواع وسایل نقلیه تعداد دفعات معاینه فنی پس از رسیدن به سن مرز فرسودگی، مشخص شده و در مواد ۶ و ۷ و ۸ آن تکالیف وزارت کشور و نیروی انتظامی در بحث پیش بینی ساز و کار‌های لازم جهت اجرای آن، تبیین شده است.
وی در مورد محدودیت‌هایی که برای یک خودروی فرسوده طبق قانون لحاظ می‌شود نیز با بیان اینکه براساس ماده ۸ قانون هوای پاک حمل بار و مسافر، صدور گواهی معاینه فنی، تخصیص بیمه شخص ثالث، خرید و فروش، نقل و انتقال و تردد وسایل نقلیه موتوری فرسوده، ممنوع است، گفت: پلیس راهنمایی و رانندگی خودرو‌های فرسوده را به ازای هر روز تردد با عنوان ورود و تردد وسایل نقلیه غیر مجاز در معابر، محدوده‌ها و مناطقی که ممنوع اعلام شده است، جریمه می‌کند.
مالکی در پاسخ به این سوال که آیا این آیین نامه مصوب ۱۴۰۰ هیات وزیران توسط دستگاه‌های دارای تکلیف در این زمینه که در قانون مشخص است اجرایی شده و تعدد معاینه فنی وسایل نقلیه موتوری بیش از سن مرز فرسودگی، جهت تشخیص فرسودگی وسایل نقلیه، افزایش یافته است؟ افزود: در حال حاضر متأسفانه هیچ ساز و کاری توسط دستگاه‌های دارای تکلیف در این حوزه تعریف نشده و وضعیت تشخیص خودرو‌های فرسوده فعلا نامشخص است.
وی ادامه داد: اولین گام برای افزایش دفعات معاینه فنی، اصلاح و کاهش مدت اعتبار معاینه فنی خودرو‌های بیش از سن مرز فرسودگی، منطبق با مفاد آیین نامه، در سامانه ملی معاینه فنی (سیمفا) است که در این خصوص اقدامی انجام نشده است، علاوه بر این در ماده ۱۰ قانون ساماندهی خودرو مصوب خرداد ۱۴۰۱ مجلس شورای اسلامی مجددا از عبارت سن فرسودگی استفاده شده و به نحوی باعث ایجاد تناقضاتی در قوانین مرتبط شده است.
مدیر عامل ستاد معاینه فنی خودرو‌های تهران در پاسخ به این سوال که آیا معاینه فنی ملاک مناسبی برای تشخیص فرسودگی خودرو است؟ گفت: از منظر کارشناسی و فنی به قطع خودروی فرسوده به دلیل خستگی قطعات و پایان عمر کارکرد بعضی از قطعات در هر شرایطی می‌تواند ناایمن باشد و حتی اگر خودرویی با عمر ۲۰ سال معاینه فنی هم داشته باشد از در معاینه فنی که خارج شود، امکان شکستگی یا خرابی قطعه وجود دارد و ذکر این نکته ضروری است که این مساله در معاینه فنی قابل تشخیص نیست که تمامی آن قطعات که به نحوی تأمین کننده حرکت و ایمنی خودرو است در وضعیت سلامت باشند. ولی با وضعیت کنونی شاید منطقی‌ترین رویکرد پایش بیشتر این خودرو‌ها و افزایش دفعات معاینه فنی باشد.
وی ادامه داد: در سایر کشور‌ها عمدتا هزینه نگهداری خودرویی که سن بالا دارند را با گرفتن عوارض بیشتر، کاهش دوره‌های معاینه فنی، بالا بردن هزینه بیمه شخص ثالث و مسائلی از این دست بالا می‌برند و رفته رفته استفاده از خودرویی که سن بالا دارد مقرون به صرفه نخواهد بود و سن، پیمایش، برند خودرو و قبولی در معاینه فنی می‌تواند فاکتور‌هایی باشد که برای تشخیص فرسودگی خودرو ملاک عمل قرار گیرد و همچنین نحوه خروج این خودرو‌ها از ناوگان تردد باید به نحوی باشد که هزینه نگهداری خودرو‌هایی که سن آن‌ها بالا می‌رود را به صورت پلکانی افزایش دهد. با این اقدام به حدی قیمت نگهداری بالا می‌رود که ترجیح مالک این می‌شود که خودروی نو خریداری کند.
مالکی تأکید کرد: بی شک با توجه به فراوانی خودرو‌های فرسوده در کشور و وضعیت اقتصادی دارندگان این خودرو‌ها جهت ساماندهی و خروج این خودرو‌ها از چرخه تردد، نیازمند اجرای طرح‌های حمایتی از طرف دولت هستیم.
