با اعلام وزارت صنعت، معدن و تجارت، دور جدید فروش خودرو از مسیر سامانه یکپارچه، امروز آغاز و به مدت سه روز ادامه خواهد یافت. این در حالی است که با توجه به تصویب طرح عرضه خودرو در بورس کالا، مشخص نیست آیا این آخرین دور فروش از مسیر سامانه یکپارچه و قرعه کشی است یا بخت آزمایی همچنان ادامه خواهد داشت.
هفته گذشته بود که اعلام شد شورای عالی بورس طرح عرضه خودرو در بورس کالا را تصویب و موافقت وزارت صمت نیز در این مورد جلب شده است. بر این اساس قرار است فروش خودروهای داخلی به تدریج در بورس کالا انجام شود. این البته در حالی است که هنوز سازوکار دقیق و زمان عرضه خودرو در بورس کالا مشخص نشده و فعلا «سامانه یکپارچه» تنها مسیر رسمی ثبت‌نام خودروهای داخلی به شمار می‌رود. با این حال با توجه به تصویب عرضه خودرو در بورس کالا از یکسو و برنامه وزارت صمت برای حذف قرعه کشی از سوی دیگر، در نهایت (اگر البته اتفاق جدیدی رخ ندهد) فروش خودرو در بورس جایگزین سیستم قرعه کشی خواهد شد. رضا فاطمی‌امین وزیر صمت، سال گذشته وعده حذف قرعه کشی در سال جدید را داد، با این حال تنها شیوه و بستر فروش خودروها تغییر کرد، اما سیستم بخت آزمایی پابرجا باقی ماند. از اردیبهشت سال ۹۹ تا قبل از راه‌اندازی سامانه یکپارچه فروش، خودروسازان جداگانه و در بازه‌های زمانی مختلف محصولات خود را در قالب طرح‌های فروش فوق‌العاده و پیش‌فروش عرضه می‌کردند.
از خرداد امسال اما وزارت صمت با راه‌اندازی و معرفی سامانه یکپارچه، فروش تمام خودروسازان اعم از ایران خودرو، سایپا و شرکت‌های بخش خصوصی را به این پلتفرم منتقل کرد. در نهایت خرداد ماه اولین دور فروش خودرو از مسیر سامانه یکپارچه برگزار و بالغ بر ۴میلیون نفر در آن ثبت‌نام کردند. در این مرحله، ابتدا حدود ۱۷۰هزار دستگاه خودرو عرضه شد، اما به دلیل اشتباهی که در اعلام لیست ذخیره‌ها رخ داد و سردرگمی مشتریان را به دنبال داشت، خودروسازان مجبور شدند چند‌هزار نفر دیگر را نیز در لیست برندگان قرار دهند. این تنها حاشیه سامانه یکپارچه فروش نبود، چه آنکه چند هفته بعد با فاش شدن یک نامه داخلی در وزارت صمت مشخص شد سامانه موردنظر اصلا آمادگی لازم را برای اجرای فروش خودرو نداشته است.
در این نامه که سیدمهدی نیازی معاون وزیر صمت به منوچهر منطقی دیگر معاون این وزارتخانه نوشته، اعلام شده بود سامانه صلاحیت فنی و امنیتی و آمادگی لازم برای اجرای قرعه کشی خودرو را نداشته و هنوز هم ندارد، بر همین اساس تاکید کرده که فعلا از طریق این سامانه قرعه‌کشی انجام نشود. با وجود لو رفتن این نامه داخلی اما وزارت صمت ابتدا زیر بار عدم‌صلاحیت فنی سامانه فروش نرفت و بعد هم اعلام کرد سامانه موردنظر اگر مشکلی دارد، تقصیر این وزارتخانه نیست و به طراح آن برمی گردد. هر چه هست، حالا با گذشت چند هفته از این ماجرا، دور دوم فروش خودرو از مسیر سامانه یکپارچه، امروز آغاز می‌شود و آن طور که مسوولان وزارت صمت اعلام کرده‌اند، ایرادات آن برطرف شده است. در دور جدید اولا خودروهای کمتری عرضه می‌شوند و ثانیا مهلت ثبت‌نام نیز سه روز خواهد بود. این در حالی است که در مرحله قبل، شهروندان یک هفته زمان برای ثبت‌نام داشتند.
وزارت صمت قصد دارد قرعه کشی خودرو را تا پایان سال کنار بگذارد، اتفاقی که مشخص نیست آیا به واسطه عرضه خودرو در بورس کالا رخ خواهد داد یا از مسیر سامانه یکپارچه فروش و به صورت تدریجی. در این مورد می‌توان دو سناریو کلی را در نظر گرفت. نخست اینکه وزارت صمت ابتدا قرعه کشی خودرو را حذف می‌کند و پس از آن، عرضه خودروهای داخلی در بورس کالا کلید خواهد خورد. طبق این سناریو، وزارت صمت آنقدر اعلام‌سازوکار عرضه خودرو در بورس کالا را به تعویق خواهد انداخت تا به مرحله حذف قرعه کشی برسد و پس از آن، عرضه خودرو در بستر بورس کالا کلید می‌خورد. سناریوی دیگر اما این است که وزارت صمت عرضه خودرو در بورس کالا را همزمان با قرعه کشی خودرو راه بیندازد. طبق این سناریو، بخشی از خودروها همچنان و تا اطلاع ثانوی از مسیر سامانه یکپارچه و تحت سیستم قرعه عرضه می‌شوند و برخی دیگر (آنها که عرضه و تقاضای نزدیک به هم دارند) در بستر بورس کالا فروخته خواهند شد.
