با وجود انتشار اسامی بدهکاران بانکی از سوی ۴ بانک دولتی، به باور کارشناسان، فهرست‌های منتشر شده چیزی غیر از اعدادی گنگ و مبهم و تعدادی اسم نیستند و هیچ اطلاعات دیگری نمی‌توان از آنها کسب کرد.
خبر آمد: «لیست ابربدهکاران بانکی منتشر شد.» به نظر می‌رسید انتشار این خبر، آن‌چنان موجی در جامعه ایجاد کند که فضای اقتصاد را تحت‌تاثیر قرار دهد، اما به اصطلاح نسل امروز، این خبر نتوانست بترکاند.
با این حال، در ابتدای هفته جاری تعدادی از بانک به انتشار اسامی بدهکاران کلان بانکی دست زدند و این اقدام، در راستای درخواست وزیر اقتصاد بود که پاییز سال گذشته در نامه‌ای از بانک مرکزی درخواست کرد تا بانک‌ها را به انتشار هر سه ماه یک‌بار فهرست ابربدهکاران در سایت خود ملزم کند. در همین راستا بانک‌ها باید مشخصات تسهیلات‌گیرنده یا متعهد، توجیه بانک برای تخصیص منابع، مبلغ تسهیلات یا تعهدات، میزان بازپرداخت، مانده بدهی، نرخ سود، نوع کلی تضامین را نیز منتشر کنند.
رئیس کل بانک مرکزی نیز بهمن‌ماه سال گذشته در یک برنامه تلویزیونی درباره انتشار اسامی بدهکاران کلان بانکی نیز اعلام کرد: صورت مالی بانک‌های بورسی و بانک‌های دولتی در کدال منتشر می‌شود و بدهکاران کلان بانک‌ها در همین صورت‌های مالی به صورت شفاف قابل مشاهده است.
با این حال، بانک‌ها تا پایان سال گذشته نسبت به انتشار اسامی ابربدهکاران خود اقدام نکردند و در سال جاری نیز ابتدا بانک ملی، اسامی بدهکاران کلان خود را اعلام کرد. پس از این بانک، بانک‌های کشاورزی، مسکن و پست بانک نیز اسامی ابربدهکاران را منتشر کردند.
در حالی تاکنون چهار بانک اسامی بدهکاران کلان را منتشر کرده‌اند، اما بر خلاف دستور وزیر اقتصاد به بانک‌ها، برخی از آنها جزییات پرداخت تسهیلات و میزان بدهی را اعلام نکرده‌اند.
اعلام اسامی همه بدهکاران بزرگ بانکی تا نیمه اردیبهشت
در این فضا البته بانک مرکزی اعلام کرد اسامی همه بدهکاران بزرگ شبکه بانکی را از هفته آینده تا نیمه اردیبهشت منتشر خواهد کرد.
مصطفی قمری‌وفا، مدیر روابط عمومی بانک مرکزی در توئیتی اعلام کرد: بانک مرکزی در چارچوب برنامه جامع اصلاح شبکه بانکی و بر مبنای انضباط مالی و بهداشت اعتباری بانک‌ها، طبق بند د تبصره ۱۶ قانون بودجه ۱۴۰۱ از هفته آینده، اسامی بدهکاران بزرگ شبکه بانکی را منتشر می‌کند.
بر اساس گزارش بانک مرکزی، جدول بدهکاران بزرگ بانکی با دریافت اطلاعات مربوطه توسط بانک‌ها، نیمه اردیبهشت تکمیل می‌شود.
اعلام اسامی بدهکاران بزرگ بانکی خوب است اما…
وزیر اقتصاد: تا به امروز تا این حد شفافیت نداشتیم
در این میان، احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد پس از انتشار لیست ابربدهکاران بانکی در یک برنامه تلویزیونی با موضوع انتشار فهرست بدهکاران بانکی بدحساب و دارای بدهی بالای صد میلیارد تومانی صورت گرفت، گفت: این مساله یکی از مشکلات بسیار قدیمی در اقتصاد ایران بود، به این معنی که بخشی از منابع بانکی در دست عده‌ای از مشتریان بدحساب برای سال‌های طولانی باقی می‌ماند و این وضعیت، مانع از دسترسی عامه مردم به بخشی از تسهیلات می‌شد.
به گفته وی، برای اولین بار در تاریخ بانکداری کشور ۱۱ بانک دولتی زیرمجموعه وزارت اقتصاد با انتشار فهرست بدهکاران بزرگ بانکی در این زمینه پیشگام شدند و تقریبا تمام بانک‌های دولتی به غیر از بانک قرض‌الحسنه مهر ایران که اساسا بدهی‌های بالای ۱۰۰ میلیارد تومانی ندارد و بانک توسعه تعاون که اعلام کرده بدهکاران بدحساب بالای ۱۰۰ میلیارد تومانی در این بانک وجود ندارد، در سایت‌های خود چنین فهرستی را منتشر کرده‌اند. به همین دلیل در اواخر سال گذشته آقای رییس جمهور دستور دادند که بانک‌ها خودشان در این زمینه پیش قدم شده و فهرست بدهکاران بدحساب را افشا کنند، تا به این ترتیب بدهکاران ترغیب شده و برای تسویه بدهی‌های خود اقدام کنند و در نتیجه منابع در اختیار بانک‌ها نیز افزایش پیدا کند.
وزیر امور اقتصادی و دارایی با اشاره به اینکه در تاریخ بانکی کشور، این حد از شفافیت بی‌سابقه بوده است، متذکر شده است: اسامی شرکت‌ها و اشخاص حقیقی که جزو بدهکاران بد حساب بزرگ بودند، افشا شده است و امیدواریم که این کار کمک کند که مطالبات توسط بانک‌ها وصول شده و زمینه برای دسترسی بخش‌های خوش حساب مردم چه تولیدکنندگان خوش حساب و چه مردم عادی و خانواده‌های خوش حساب به منابع بانکی، بیش از پیش فراهم بشود.
فقط چند عدد گنگ و مبهم
اما لیست ابربدهکاران بانکی در حالی منتشر شده که به باور کارشناسان، با نگاهی عمیق‌تر به فهرست‌های منتشر شده می‌توان به این نتیجه رسید که شفاف‌سازی رخ نداده و فهرست‌های منتشر شده چیزی غیر از اعدادی گنگ و مبهم و تعدادی اسم نیستند و هیچ اطلاعات دیگری نمی‌توان از آنها کسب کرد.
به این شکل که یکی از نکات حائز اهمیتی که در فهرست‌های منتشر شده از سوی بانک‌ها به آنها هیچ اشاره‌ای نشده، زمان و نحوه تخصیص وام‌ها بوده است و این پرسش ایجاد می‌شود که این تسهیلات برای چه اهدافی پرداخت شده است و وام‌گیرندگان چه وثیقه‌ای برای اخذ چنین وام‌هایی در اختیار بانک قرار داده‌اند و آیا تخصیص وام‌ها دستوری بوده و یا به صلاحدید بانک‌ها صورت گرفته است.
بر همین اساس، عده‌ای از کارشناسان انتشار فهرست ابربدهکاران بانکی را به این شکل اقدامی عوام‌فریبانه توصیف کرده اند، اقدامی که تنها برای رزومه‌سازی دولت سیزدهم بوده است و یا می‌تواند منجر به رفع تکلیف دولت سیزدهم از وعده‌های انتخاباتی شود.
آلبرت بغزیان، استاد دانشگاه در این خصوص گفت: این فهرست کافی نیست. باید روشن شود چه وظایفی سپرده‌اند و چرا نتوانسته‌اند اقساطشان را بدهند.
به باور او، ابربدهکاران بانکی قطعا افرادی نبوده‌اند که ورشکسته شده باشند و نیازی به این مبالغ داشته باشند. در نتیجه اراده و خواستی برای شفاف سازی نبوده است؛ چراکه ابربدهکاران بانکی به راحتی ایجاد نمی‌شوند.
وام‌های کلان دیده نمی‌شود
احمد حاتمی یزد، مدیرعامل اسبق یک بانک نیز در مورد اعلام اسامی بدهکاران کلان و وام‌های معوق شبکه بانکی گفت: ضرورت دارد فهرست بدهکاران بانکی بالای هزار میلیارد تومان هم منتشر شود. با بررسی این فهرست مشخص می‌شود که اولا وام‌های کلان بالای یک‌هزار میلیارد تومان به چشم نمی‌خورد و نشان می‌دهد که بانک‌هام هم در اعلام بدهکاران کلان، اسامی شرکت‌های بزرگ و بدهکاران بزرگ بالای هزار میلیارد تومان هنوز شک دارند.
به گفته وی، اگر به فهرست بدهکاران بانک نگاه کنیم، برخی بدهکاران بالای یک‌هزار میلیارد تومانی شرکت‌های دولتی و عمومی هستند، به عنوان مثال، دو شرکت بزرگ ایران‌خودرو و سایپا بالای ۱۰۰ هزار میلیارد تومان بدهی بانکی دارند، اما کسی حریف آنها نمی‌شود و اسامی آنها هم اعلام نشده‌است، اما یک شرکت تعاونی مسکن که ۴۰۰ میلیارد تومان بدهی دارد، اسامی آن اعلام می‌شود، بنابراین اقتصاد ما معیار ندارد. در بسیاری از شرکت‌های بزرگ نیروی مازاد وجود دارد، هر کس مدیرعامل می‌شود عده‌ای را جذب شرکت و در شرکت‌های بزرگ تورم نیروی انسانی و فساد بیداد می‌کند. این شرکت‌ها وام‌های کلان می‌گیرند و نمی‌توانند پول بانک را پس بدهند.
