مروری بر افسانه های قدیمی درباره ماه گرفتگی به بهانه طولانی ترین خسوف قرن
چندروز پیش طولانی‌ترین خسوف قرن رخ داد. زمین از میان ماه و خورشید عبور کرد، سایه‌اش را بر ماه انداخت و ۹۷درصد از آن را پنهان کرد. این خسوف ناقص که ماه طی آن ظاهری سرخ‌رنگ پیدا کرد، ۳ساعت‌و۲۸دقیقه‌و۲۳ثانیه طول کشید و از همه ماه‌گرفتگی‌های بین سال‌های ۲۰۰۱ تا الان و همه خسوف‌هایی که تا سال ۲۱۰۰ رخ خواهدداد، طولانی‌تر بود اما چرا این پدیده در ایران مشاهده نشد؟ طولانی‌ترین ماه‌گرفتگی قرن تنها در مکان‌هایی دیده‌شد که ماه در آن‌ها بالای افق قرار دارد. به‌همین دلیل ساکنان آمریکای شمالی، کانادا و مکزیک توانستند این رویداد را به‌طور کامل مشاهده کنند و ما شانس دیدن آن را نداشتیم.
دلیل سرخ‌رنگ شدن ماه هنگام خسوف
ما امروز از دلیل علمی خسوف باخبریم و می‌دانیم ماه‌گرفتگی کامل زمانی رخ می‌دهد که زمین به‌طور کامل بر ماه سایه بیندازد. در طول ماه‌گرفتگی، قمر زمین چهره‌ای سرخ‌رنگ به خود می‌گیرد که دلیلش وجود اکسیژن و نیتروژن در جو زمین است.
این دو گاز طول موج‌های کوتاه‌تر مانند نور آبی و بنفش را پراکنده می‌کنند، بنابراین رنگ‌هایی با طول موج بالاتر مثل زرد، نارنجی و قرمز بیشتر باقی می‌مانند. به این ترتیب زمانی که ماه در سایه زمین قرار می‌گیرد، نمایی سرخ‌رنگ پیدا می‌کند. خب این توضیحات علمی، قدمت زیادی ندارند. تا قبل از این‌که منجمان آسمان بالای سر ما را بشناسند و بشناسانند، بشر دربرابر پدیده‌های نجومی شگفت‌زده و هراسان می‌شد و سعی می‌کرد با ساختن افسانه‌ها، اتفاقات طبیعی جهان را برای خودش قابل درک کند.
جگوار خشمگین در آسمان
ماه‌گرفتگی در تمدن اینکاها اتفاقی ترسناک بود. آن‌ها که از اکسیژن و نیتروژن خبر نداشتند، رنگ سرخ ماه را به حمله جگوار ربط می‌دادند. افسانه مشهور اینکاها در توضیح ماه‌گرفتگی می‌گوید جگواری به ماه حمله می‌کند و آن را می‌خورد. رنگ قرمز ماه هم درواقع خون آن است. اینکاها می‌ترسیدند که جگوار پس از حمله به ماه به زمین هم حمله کند و انسان‌ها را بخورد. پس برای پیشگیری از این اتفاق، نیزه‌های‌شان را رو به ماه می‌گرفتند و سروصدا راه می‌انداختند تا جگوار گرسنه را بترسانند. آن‌ها حتی سگ‌های‌شان را کتک می‌زدند تا از درد زوزه بکشند و صدای‌شان به آسمان برسد.
حمله حیوانات گرسنه
قبیله «هوپاها»، ساکنان بومی شمال کالیفرنیا اعتقاد داشتند خسوف، خشم ساکنان آسمان نسبت به ماه است. آن‌ها تصور می‌کردند ماه ۲۰ همسر و تعداد زیادی حیوان خانگی شامل شیر کوهی و مار دارد که وقتی غذای کافی برای حیوانات خانگی‌اش تهیه نمی‌کند، به او حمله می‌برند و زخمی و خون‌آلودش می‌کنند. این بلبشو (سرخ‌رنگ شدن ماه/ خسوف) وقتی تمام می‌شود که همسران ماه برای حفاظت از او وارد عمل شوند. آن‌ها خون ماه را می‌شویند و از او پرستاری می‌کنند تا حالش خوب شود. اهالی جنوب کالیفرنیا توضیح دیگری برای ماه‌گرفتگی داشتند. آن‌ها معتقد بودند خسوف نشانه‌ای است از بیمار شدن ماه و همه اعضای قبیله وظیفه دارند برای برگرداندن سلامتی ماه، نیایش کنند و دعا بخوانند.
