تصویرسازی ناسا معروفترین سیستمهای سیاهچالهای را گرد هم میآورد.
سیاهچالههای نزدیک و همدمهای ستارهای آنان در تصویرسازی جدید ناسا گردآوری شدهاند. این مجموعه نشاندهنده ۲۲ سیستم دوتایی پرتو ایکس از کهکشان راه شیری و همسایه آن یعنی ابرماژلانی بزرگ است که میزبان سیاهچالههای ستارهجرم تایید شده هستند. همه سیستمها در یک مقیاس هستند و سرعت مداریشان۲۲ هزار بار افزایش داده شدهاست. زاویه تصویر هر سیستم نشاندهنده زاویه دید ناظر از زمین است.
ستارگانی که با جرمی بیش از ۲۰ برابر جرم خورشید متولد شدهاند، در پایان حیاتشان به سیاهچاله تبدیل میشوند. همانطور که از اسم آنان پیداست، سیاهچالهها خود نمیدرخشند چراکه هیچ چیز حتی نور هم نمیتواند از آنها بگریزد. تا سال ۲۰۱۵ که اخترشناسان برای نخستین بار توانستند با امواج فضا-زمان که امواج گرانشی نامیده میشوند، سیاهچالههای درحال ادغام را تشخیص دهند، اصلیترین راه یافتن این معماهای سیاه تلاش برای جستجوی آنها در سیستمهای دوتایی بود؛ جایی که با همسایگان ستارهایشان در تعاملاند و بهترین راه برای این کار، رصد انها در طول موج پرتو ایکس بود.
سیاهچالههایی که با ستارگان، یک منظومه دوتایی تشکیل دادهاند به دو روش ماده را به خود جذب میکنند. در بسیاری از موارد، جریانی از گاز میتواند به طور مستقیم از ستاره به سوی سیاهچاله روانه شود و در دیگر سیستمها مانند منظومه معروف cygnus x-1، ستاره جریان برونریز متراکمی را که باد ستارهای نامیده میشود، تولید میکند که گرانش شدید سیاهچاله تا حدی آن را جمعآوری میکند. زمانی که این گاز به سیاهچاله میرسد، در مداری قرار میگیرد و ساختار عریض و مسطحی را به نام دیسک برافزایشی تشکیل میدهد. گاز موجود در دیسک حین چرخش مارپیچی به سمت داخل، گرم شده و در نور مرئی، فرابنفش و سپس پرتو ایکس میدرخشد.
بزرگترین دیسک برافزایشی نشاندادهشده، دیسک GRS 1915 است که شاید تا بیشاز ۸۰ میلیون کیلومتر گسترده شده باشد، یعنی بیشتر از فاصله عطارد تا خورشید. هنوز مشخص نیست که این سیستم بزرگ که در مرکز تصویرسازی قرارگرفته، از کدام روش ماده را جذب میکند.
رنگ ستارگان که نشاندهنده دمای آنهاست، از آبی-سفید تا مایل به سرخ درجه بندی شدهاست، از ۵ برابر داغتر از خورشید تا ۴۵ درصد سردتر از دمای خورشید ما…
برگرفته از مجله علمی آوا استار
