فوبوس و دیموس دو قمر مریخ هستند که بر اساس شبیهسازیهای کامپیوتری و آنالیز دادههای ماموریت اینسایت ناسا، به احتمال بالا حدود ۱ تا ۲.۷ میلیارد سال پیش از یک قمر دیگر منشعب شدهاند.
قمرهای فوبوس و دیموس توسط ستارهشناس آمریکایی «آساف هال» در سال ۱۸۷۷ کشف شدند. این قمرها که به شکل سیبزمینی هستند با شیب خیلی کمی در حد ۰.۰۱ و ۰.۹۲ درجه نسبت به صفحهی استوای مریخ به دور آن میگردند. هر چند این قمرها کوچک هستند، ولی مدار عجیب و غریب آنها رازهای مهمی را در مورد گذشتهی آنها مخفی کرده بود.
دکتر «امیرحسین باقری» از موسسهی ژئوفیزیک زوریخ، میگوید: «قمر سیارهی زمین کروی است، ولی قمرهای مریخ شکل نامنظمی دارند. این قمرها بیشتر به سیارک شبیه هستند و به قمرهای رایج نمیخورند. به همین دلیل برخی از محققین تصور میکنند که اینها در واقع سیارکهایی بودهاند که در میدان گرانشی مریخ گیر افتادهاند. البته این نظریه چالشهایی نیز دارد، زیرا اجرامی که در میدان گرانشی سیارهها گیر میافتند، دارای مداری نامتقارن هستند و شیب مدار آنها بهصورت تصادفی عوض میشود، در صورتی که قمرهای مریخ این خصوصیات را ندارند.»
برای حل رمزورازهای مربوط به این قمرها، باقری و همکارانش شبیهسازیهای کامپیوتری را با دادههای سطحشناسی ماموریت اینسایت ناسا ترکیب کردند و نظریهای جدید در مورد قمرهای مریخ کشف ارائه کردند.
ایدهی کار آنها رهگیری مدار قمرها و تغییرات آن در گذشته بوده است. بررسیها نشان داده است که مدار این دو قمر در گذشته با هم تداخل داشته است. این یافته نشان میدهد که فوبوس و دیموس در گذشته در یک مکان قرار داشتهاند و احتمالاً منشاء مشترک دارند. به همین دلیل محققین این نظریه را مطرح کردهاند که در گذشته این دو قمر به صورت یک جرم به دور مریخ میگشتهاند و به احتمال زیاد بین ۱ تا ۲.۷ میلیارد سال پیش جرمی دیگر به آنها برخورد کرده و باعث دو تکه شدن آنها شده است. در واقع فوبوس و دیموس بقایای یک قمر بودهاند که اکنون از بین رفته است.
شبیهسازیهای این تیم تحقیقاتی همچنین نشان داده است که دیموس با سرعت بسیار پایینی در حال فاصله گرفتن از مریخ است، ولی فوبوس طی ۳۹ میلیون سال دیگر به مریخ برخورد خواهد کرد.
ماموریتهایی که برای قمرهای مریخ پیشبینی شدهاند میتوانند اطلاعات دقیقتری از آنها بهدست دهند و به این ترتیب میتوان منشاء این قمرها را بهتر درک کرد.
نتایج این یافتهها در مجلهی Nature Astronomy منتشر شده است.
