با وجود شباهت ظاهری بسیار، تفاوت‌هایی بین الماس طبیعی یا همان الماس اصل و الماس آزمایشگاهی وجود دارد که در ادامه به این تفاوت‌ها خواهیم پرداخت.
زمانی که صحبت از سنگ‌های تزئینی که در جواهرات استفاده می‌شوند به میان می‌آید، نام‌های متفاوتی به یاد ما می‌آید که سراسر زیبایی را در ذهن ما تداعی می‌کند. اما در این میان یک سنگ تزئینی وجود دارد که مانند ملکه‌ای در بین این سنگ‌ها می‌درخشد. این سنگ الماس نام دارد. الماس همیشه به عنوان نمادی از ثروت و موقعیت اجتماعی بالا یاد می‌شود؛ اما در چند سال گذشته، بحث‌های فزاینده‌ای در مورد آسیب‌های استخراج الماس به طبیعت به‌میان آمده است. این امر موجب شده دانشمندان به تولید الماس های آزمایشگاهی، به عنوان راه حلی برای رفع این مشکل، روی بیاورند.
الماس آزمایشگاهی چیست؟
الماس آزمایشگاهی ساخته دست بشر بوده و می‌توان آن را یک کپی تمام عیار از الماس طبیعی دانست. ساختار ملکول‌های الماس آزمایشگاهی بسیار شبیه الماس طبیعی است. از نظر ظاهری هیچ فرقی بین این دو نیست و تنها تفاوت آنها در این هست که الماس طبیعی برای تبدیل شدن به یک محصول با ارزش میلیون‌ها سال در دل یک ماجراجویی در عمق ۱۵۰ کیلومتری زمین بوده است. الماس های تولید شده در آزمایشگاه، همانطور که از نام آن می توان حدس زد، در آزمایشگاهی پیشرفته از یک دانه الماس طبیعی تولید می‌شود. فرآیند تولید این الماس همانند فرایند تولید الماس واقعی است و در شرایط فشار و حرارت بالا تولید می‌شود. الماس های تولید شده در آزمایشگاه به‌عنوان الماس های مصنوعی یا الماس های مهندسی نیز شناخته می‌شوند. در کمال تعجب، تولید این الماس ها تنها چند هفته طول می کشد. از آنجایی که این الماس ها ساخت بشر هستند، تا زمانی که تجهیزات ویژه موجود باشد و دستگاه‌های ساخت به کار خود ادامه دهند، تولید آنها نیز ادامه خواهد داشت. الماس های ساختگی به قدری با ظرافت و شبیه الماس های طبیعی ساخته شده‌اند که با چشم غیرمسلح نمی‌توان آنها را از هم تشخیص داد؛ زیرا هر دوی این الماس ها از اتم‌های کربن ساخته شده و ظاهر فیزیکی و محتوای شیمیایی یکسانی دارند
حال این پرسش پیش می‌آید که آیا الماس های تولید شده در آزمایشگاه به خوبی الماس های واقعی هستند؟ در جواب باید گفت بله، الماس های آزمایشگاهی کیفیتی به خوبی الماس های واقعی دارند و هر دو نوع دارای گواهی کیفیت هستند. چه الماس واقعی بخرید و چه الماس مصنوعی، با آن رسید خرید الماس دریافت خواهید کرد. مؤسسه بین المللی گوهرشناسی (IGI) اکثر الماس های تولید شده در آزمایشگاه را تأیید می‌کند. IGI پس از بررسی دقیق الماس ها، گزارشی از آنها صادر می‌کند که ارزیابی دقیقی از وضوح، رنگ، تراش و وزن الماس را بر اساس استانداردهای بین المللی ارائه می‌دهد. موسسه گوهرشناسی آمریکا (GIA) نیز الماس های مصنوعی را تایید کرده و با تجهیزات فنی پیشرفته می‌تواند فرق بین این الماس ها را با همتای طبیعی‌شان مشخص کند.
آیا الماس های مصنوعی در اثر گذشت زمان ارزش خود را حفظ می کنند؟ خیر، ارزش این الماس ها با گذشت زمان کاهش می‌یابد؛ زیرا الماس های تولید شده در آزمایشگاه ارزش فروش مجدد بسیار کمی دارند یا در مواقعی اصلا ارزش فروش ندارند! این بدان معناست که اگر یک الماس تولید شده در آزمایشگاه بخرید، نمی توانید بخشی از آنچه برای آن پرداخت کرده اید را دوباره پس بگیرید. از طرف دیگر، از آنجایی که عرضه الماس های تولید شده در آزمایشگاه بیش‌از تقاضای آنهاست، ارزش آن به طور مداوم کاهش می یابد. اما می‌توان از این نظر مطمئن بود که آنها مانند الماس اصل برای همیشه ماندگار هستند و هیچ چیزی وجود ندارد که درخشش آنها را کمرنگ کند.
۷ تفاوت الماس آزمایشگاهی در مقابل الماس واقعی
۱. نحوه ایجاد
الماس های طبیعی از زمان آفرینش زمین، جایی در اعماق آن وجود داشته‌اند. این الماس ها بر اثر گرما و فشار شدید در اعماق زمین طی میلیون‌ها سال و بدون دخالت انسان تشکیل شده‌اند. تا زمانی که توسط انسان استخراج، صیقل داده و بریده نشده باشد، الماس محصولی طبیعی از زمین محسوب می‌شود. اما الماس‌های رشد یافته در آزمایشگاه، به طور طبیعی وجود ندارند و در آزمایشگاهی تولید می‌شوند که در آن فرآیند طبیعی تشکیل الماس واقعی تکرار می‌شود. بنابراین این‌گونه الماس ها ساخته‌ی دست بشر هستند. الماس های مصنوعی را می توان تنها در چند هفته ایجاد کرد، در‌حالی که میلیون‌ها سال طول می‌کشد تا یک الماس طبیعی در زیر زمین تشکیل شود.
۲. ارزش
الماس های طبیعی کمیاب هستند و فرآیند طاقت فرسایی برای استخراج دارند؛ درنتیجه قیمت بسیار زیادی برای آنها در نظر گرفته می‌شود. ارزش آنها نیز با گذشت زمان افزایش می‌یابد. بنابراین به دلیل افزایش ارزش، الماس واقعی به‌عنوان یک منبع سرمایه‌گذاری شناخته شده و اغلب به عنوان میراث خانوادگی از نسلی به نسلی دیگر به ارث می‌رسد. با ارزیابی مناسب، مهارت‌ها و ابزار دقیق، جواهرفروشان یا گوهرشناسان می‌توانند بین الماس طبیعی و مصنوعی تفاوت قائل شوند. طبق این تفاوت، الماس های ساختگی حدود ۵۰ درصد از ارزش کمتری برخوردار هستند، زیرا تولید آنها سریعتر و ارزان‌تر است.
۳. دوام
بادوام بودن یکی از ویژگی‌های الماس مصنوعی به‌حساب می‌آید که حتی از الماس واقعی هم بهتر است. یک الماس تولید شده در آزمایشگاه دارای عیوب کمتری است؛ زیرا تحت یک فرآیند نظارت کامل قرار می‌گیرد و در یک محیط بسیار مدیریت شده توسعه می‌یابد که آن را حتی از یک الماس طبیعی بادوام‌تر می‌کند.
۴.رنگ
تشخیص تفاوت رنگ بین الماس طبیعی و الماس آزمایشگاهی تقریباً غیرممکن است، به‌خصوص با چشم غیرمسلح. ممکن است عناصر تشکیل دهنده‌ای در الماس‌های طبیعی شناسایی شود که در الماس‌های آزمایشگاهی یافت نمی‌شوند؛ و بالعکس. اما این تفاوت عناصر تاثیری در رنگ و شکل ظاهری آنها نمی‌گذارد. واقعیت این است که رنگ‌های بیشتری را می‌توان در الماس های آزمایشگاهی پرورش داد که به ندرت در الماس های طبیعی یافت می‌شوند. با این حال، الماس های بی‌رنگ (سفید) از بالاترین کیفیت برخوردارند. رنگ الماس با استفاده از مقیاس رنگی موسسه گوهرشناسی آمریکا (GIA) ارزیابی می‌شود.
۵. میزان شفافیت
ظاهر فیزیکی الماس، شامل هرگونه ترک یا نقص، شفافیت آن نامیده می‌شود. الماس های تولید شده در آزمایشگاه و الماس های طبیعی دارای شفافیت و رنگ یکسانی هستند. هر چه الماس شفاف‌تر باشد، عیار آن بالاتر می‌رود و گران‌تر می‌شود. در الماس های آزمایشگاهی، کنترل بهتری بر درجه شفافیت نسبت به الماس طبیعی وجود دارد.
۶. برش الماس
نوع برش الماس به درخشندگی آن اشاره دارد و عامل مهمی در ارزش‌گذاری آن است. برش‌های مختلفی برای الماس وجود دارد؛ مانند گرد، مربع، زمرد، قلب، گلابی، درخشنده و بیضی. تفاوت قابل توجهی در برش‌های استفاده شده برای هر یک از الماس های طبیعی یا آزمایشگاهی وجود ندارد. در زیر یک میکروسکوپ پیشرفته، الماس مصنوعی از نظر ساختاری، اگر تحت فشار و دمای بالا ایجاد شود، شکل مکعبی خواهد داشت و اگر روش مورد استفاده رسوب بخار شیمیایی(CVD) باشد، شکل آن بیضی خواهد بود. از طرف دیگر، شکل الماس طبیعی در زیر این میکروسکوپ‌ها هشت وجهی است.
۷. ترکیب عناصر تشکیل دهنده
الماس های طبیعی حاوی مقداری نیتروژن هستند که در الماس های آزمایشگاهی وجود ندارد، اما کربن عنصر اصلی تشکیل دهنده هر دوی آنهاست و آن را می‌توان در هر دو نوع الماس یافت.
اکنون ممکن است این سوال پیش آید که آیا یک فرد غیرمتخصص می‌تواند تفاوت بین الماس مصنوعی و واقعی را تشخیص دهد؟ پاسخ منفی است! حتی اگر بینایی ۲۰/۲۰ داشته باشید، نمی‌توانید تفاوت بین این دو الماس را تشخیص دهید. هر دو ویژگی‌های بصری، بافت و شکل یکسانی دارند. حتی جواهرسازان متخصص هم، با سال‌ها تجربه و دانش در مورد الماس، نمی‌توانند الماس تولید شده در آزمایشگاه را از الماس طبیعی با چشم غیرمسلح متمایز کنند. آنها از یک میکروسکوپ ویژه برای بررسی دقیق رنگ‌بندی و مشخص کردن اجزاء تشکیل دهنده استفاده می‌کنند. گوهرشناسان اغلب از یک طیف‌سنج مادون قرمز نیز برای شناسایی ناخالصی‌های موجود در الماس بهره می‌گیرند.
