ماه نزدیکترین جرم فضایی به زمین است و دانشمندان بعد از مدتها کشف کردهاند که زیر سطح ماه دقیقا چه چیزی پنهان شده است.
مانند زمین، ماه نیز دارای پوسته، گوشته و هسته است. با این حال، مرکز آن از آهن و نیکل ساخته شده است و آن را به دومین قمر چگال منظومه شمسی پس از آیو تبدیل میکند که یکی از ۷۹ قمری است که به دور مشتری می چرخند.
هسته داخلی جامد ماه ۴۸۰ کیلومتر قطر دارد و هسته بیرونی آهن مایع مذاب است که قطر کل آن را به ۶۶۰ کیلومتر می رساند (طبق اعلام رسمی ناسا). در مقایسه با اکثر اجرام آسمانی دیگر که معمولا دارای هستههایی با نصف قطر کلی خود هستند، ماه هم مانند کره زمین، هسته کوچکی دارد. به گفته رسانه اسپیس، لیتوسفر (سنگ کره) بیشتر فضای داخلی ماه را پوشش داده که حدود ۶۲۰ مایل ضخامت دارد. عرض گوشته حدود ۸۳۹ مایل است. در حالی که پوسته آن تنها ۳۱ مایل ضخامت دارد. نکته عجیب این است که نیمهای از ماه که رو به زمین است، پوسته نازکتری نسبت به نیمه تاریک آن دارد. به گفته ناسا، دانشمندان هنوز علت این موضوع را نمیدانند.
زمانی وجود داشت که ماه شامل فعالیتهای آتشفشانی میشد. جریانهای گدازهای به تشکیل دشتهای وسیعی ختم شد که اکنون به راحتی از طریق تلسکوپ قابل مشاهده هستند. هنگامی که ماگما (ماد مذاب) سرد و جامد شد، احتمالا به نوبه خود باعث شد تا لایههای داخلی از هم جدا شوند. این لایههای مختلف که از مواد متنوع تشکیل شدهاند، ماه را به عنوان «جهان متمایز» طبقهبندی میکنند. با گذشت زمان، سنگینترین عناصر، خود را به مرکز ماه رساندند؛ در حالی که عناصر سبکتر روی سطح یا نزدیک آن باقی ماندند.
جنگ روشنایی و تاریکی
دانشمندان هنوز به طور قطع درباره چگونگی تشکیل ماه مطمئن نیستند. تئوری رایج این است که یک «پیش سیاره به اندازه مریخ» با «زمین نابالغ» برخورد کرد و زبالههای حاصل از آن فرو ریخت و ماه را تشکیل داد. تجزیه و تحلیل شیمیایی نشان میدهد که ترکیب ماه، نسبتا شبیه به زمین است. با این حال، دانشمندان کشف کردند که سنگهای دشتهای روشن (ارتفاعات ماه) حاوی مواد معدنی فلزی کمتری نسبت به دشتهای تیرهتر هستند. این موضوع تنها در صورتی منطقی است که زمین قبل از برخورد، هسته، گوشته و پوسته خود را تشکیل داده و ماه را از فلز خالی کرده باشد. با این حال، لازم به ذکر است که سنگهای یافت شده در دشتهای تاریکتر ماه حاوی فلز بیشتری نسبت به سنگهای موجود در زمین هستند.
ناسا در سال ۲۰۱۱ ابزار فرکانس رادیویی مینیاتوری (Mini-RF) را بر روی ماهواره مدارگرد شناسایی ماه نصب کرد. این مدارگرد شناسایی هنوز هم در حال چرخش به دور ماه است. ماموریت اصلی آن یافتن یخ روی سطح ماه بود، اما بعد از یازده سال، چیز دیگری پیدا کرد.
Mini-RF در حین اندازهگیری خاصیتی الکتریکی – به نام ثابت دی الکتریک – در خاک ماه و داخل دهانههای مختلف بود که کشف کرد این خاصیت در دهانههایی با پهنای ۱ تا ۳ مایلی افزایش یافته، اما برای دهانههایی با عرض ۳ تا ۱۲ مایل یکسان باقی مانده است. در آن زمان اسام هگی، یکی از محققان این ماموریت و سایر دانشمندان تصور میکردند که این ارتباط تصادفی است و هیچ دلیلی برای آن وجود ندارد.
حفاری و استخراج در ماه بزودی اتفاق میافتد
پس از مقایسه دادههای به دست آمده از Mini-RF و نقشه اکسیدهای فلزی ساخته شده از دوربین زاویه باز LRO، دانشمندان متوجه شدند که دهانههای بزرگتر با «خاصیت دی الکتریک بیشتر، مستقیما با غلظت کانیهای فلزی مرتبط هستند».
در حالی که چند صد متر ابتدایی زیر سطح نقرهای ماه، احتمالا فاقد هرگونه فلز گرانبها است، اما هر چه به عمق برویم با گنج غنیتری روبه رو میشویم. این اکتشافات، حکم تاییدیه یکی از ماموریتهای ناسا (GRAIL) را دارد که تودهای فلزی «پنج برابر بزرگتر از جزیره هاوایی» را در زیر حوضه قطب جنوب ماه پیدا کرده بود. ادعایی که در ابتدا مانند یکی از داستانهای دزدان دریایی فضایی به نظر میرسید، اکنون مشخص شد که واقعیت دارد.
نوح پترو، دانشمند پروژه LRO در مرکز پرواز فضایی گودارد ناسا میگوید دادههای Mini-RF بسیار ارزشمند است. این اکتشاف نه تنها به ارائه دادههای بیشتر درباره آنچه در سطح و زیر ماه پنهان شده، میپردازد، بلکه چگونگی شکلگیری و پیوند واقعی ماه با زمین را هم روشن میکند.
احتمالا در آیندهای نه چندان دور حفاری و استخراج فلز در ماه به کار پرسودی تبدیل خواهد شد و سرمایه گذاران بزرگی را به سمت خود خواهد کشاند.