شاید شما هم با نگاه به آسمان دیده باشید که برخی از ستارگان در کنار یکدیگر شکل خاصی را میسازند. اگر تا کنون اسم صورتهای فلکی را نشنیدهاید و یا نمیتوانید آنها را در آسمان پیدا کنید، این مطلب را از دست ندهید. در این مطلب روشهای سادهای برای تشخیص صورتهای فلکی قابل مشاهده در آسمان ارائه میشوند.
برای شروع، ابتدا لازم است چه در کتابهای نجوم و چه با استفاده از اینترنت با شکل کلی صورتهای فلکی آشنا شوید. زمانی که آشنایی شما با این مبحث کامل شد، در یک شب که آسمان صاف باشدمیتوانید به بیرون بروید و آنها را با چشم خودتان هم رصد کنید. نور شهر جلوی دید درست را میگیرد و بهتر است در جایی باشید که از نور شهر دور باشید. معروفترین صورتهای فلکی که امکان دیدن آنها را دارید به شرح زیر هستند:
دُب اکبر (خرس بزرگ)
صورتفلکی دُب اکبر
البته باید بدانید که این صورتفلکی از نظر فنی صورتفلکی نیست، بلکه تنها بخشی از صورتفلکی دُب اکبر است. به هر حال در نیمکرهی شمالی زمین قابل تشخیصترین الگوی ستارهای در آسمان همین خرس بزرگ است و به همین دلیل نقطهی شروع خوبی برای آغاز کاوش آسمان محسوب میشود. در فصل تابستان در شمالیترین نقاط آسمان میتوان به راحتی خرس بزرگ را مشاهده کرد. اکثر افراد میتوانند ملاقه و دستهی بزرگ آنرا نیز در این صورتفلکی تشخیص دهند. در واقع زمانی که توانستید بخشهای مختلف بدن خرس بزرگ را تشخیص دهید، میتوانید دریابید که دستهی مورد نظر همان سر و چانهی خرس در صورتفلکی اصلی است. ملاقه نیز در حقیقت بخشی از سینه و پای جلویی خرس است. زمانی که توانستید خرس را در آسمان ببینید، میتوانید با پیدا کردن ملاقه و دسته، صورتفلکی خرس بزرگ را بهطور کامل تشخیص دهید.
دب اصغر (خرس کوچک)
صورتفلکی دُب اصغر
تشخیص خرس بزرگ کمک میکند تا بتوانیم خرس کوچک و همچنین صورتفلکی اصلی آنرا تشخیص دهیم. برای تشخیص خرس کوچک باید از ملاقهی موجود در خرس بزرگ استفاده کنید. به دو ستارهای که در سمت راست ملاقه وجود دارند بنگرید و خط مستقیم را به سمت شمال ادامه دهید تا به ستارهی قطبی برسید. ستارهی قطبی در واقع ستارهی انتهایی خرس کوچک است. دسته در صورتفلکی خرس کوچک در حقیقت دم خرس کوچک است و ملاقه نیز بخشی از بدن خرس کوچک محسوب میشود. حال شما میتوانید صورتفلکی خرس کوچک را به طور کامل ببینید.
جبار (شکارچی)
صورتفلکی جبار
صورتفلکی شکارچی نیز یکی از واضحترین صورتهای فلکی در آسمان است. برای تشخیص این صورتفلکی باید از سه ستارهی روشنی شروع کنید که کمربند شکارچی محسوب میشوند. از روی این سه ستاره میتوانید به سمت ستارهی روشن ابط الجوزا بروید. ابط الجوزا زیر بغل شکارچی را شکل میدهد. حرکت از این سیاره به سمت شرق باعث شکلگیری دست شکارچی میشود که کاسهای را در دست گرفته است. دیگر ستارههایی که در این صورتفلکی قرار دارند، نیمتنهی بالایی شکارچی را میسازند. اگر با دقت نگاه کنید میبینید که شمشیر شکارچی نیز از کمربند آن آویزان شده است.
ثور (گاو)
صورتفلکی ثور
پیدا کردن صورتفلکی شکارچی کمک میکند تا صورتفلکی ثور یا گاو را بتوانید به راحتی پیدا کنید. گاو بالاتر از شکارچی قرار دارد و برای شناسایی آن باید از یک ستارهی سرخ در این ناحیه از آسمان شروع کنید. این ستاره نزدیک شاخ گاو قرار گرفته است. شاخ پایینی گاو سحابی خرچنگ یا صورتفلکی سرطان را در بر میگیرد و بالاتر از گاو، خوشهی ستارهای معروف پروین یا هفت خواهر قرار دارد که با چشم غیرمسلح نیز زیبایی آنها چشمنواز است.
جوزا (دو پیکر)
صورتفلکی جوزا
این صورتفلکی را نیز میتوان بر اساس صورتفلکی شکارچی پیدا کرد. جوزا بالای دست بالانرفتهی شکارچی قرار دارد. این صورتفلکی دو پیکر مجزا را نشان میدهد که دستهای یکدیگر را لمس کردهاند. برای شناسایی این صورتفلکی باید از دو ستارهی پرنور در ناحیهای که گفته شد، شروع کنید. اگر این دو ستاره را پیدا کردید، یافتن سر و بقیهی بدن دو پیکر برایتان آسان است.
صورتهای فلکی شکارچی، گاو و دوپیکر الگوهای مشابهی در آسمان دارند و از آواخر پاییز تا اوایل تابستان در آسمان شب به وضوح قابل دیدن هستند، ولی در بقیهی سال کمتر قابل مشاهده هستند.