ماه؛ تنها قمر زمین با حدود یک چهارم قطر کره زمین نه فقط منشا برخی رویدادهای زمینی مانند جزر و مد دریاها و مرکزیترین افق دید انسان خاکی است بلکه به عنوان یکی از سوالبرانگیزترین پدیدههای طبیعت همیشه الهامبخش بسیاری از شعرا و ادبا بوده است.
حالات مختلف ماه آنچنان که از زمین و حتی با چشم غیرمسلح هم قابل دید است، در اذهان و افکار زمینیان هر روز با تعابیر مختلفی تشریح میشود و ماه کامل، قرص ماه، ماه شب چهارده و ماهگرفتگی پارهای از عادیترین و رایجترین این حالات است. ماهگرفتگی یا خسوف هنگامی روی میدهد که کره ماه در حالت بدر و در وضعیت مقابله قرار داشته باشد و سایه زمین روی آن بیفتد یا به عبارتی ماه وارد مخروط سایه زمین شود. روزهای پیشرو، ساکنان مناطقی از کره زمین شاهد اولین ماهگرفتگی سال جاری میلادی خواهند بود که طی روزهای ۱۵ و ۱۶ ماه مه (۲۵ و ۲۶ اردیبهشت) روی میدهد.
کاظم کوکرم، منجم و سردبیر اسبق مجله نجوم در مورد زمان وقوع این خسوف به خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا گفت: خسوف حدود ساعت ۲ و ۲۸ دقیقه (به وقت جهانی) بامداد دوشنبه ۲۶ اردیبهشت برابر با ساعت ۶ و ۵۸ دقیقه به وقت تهران شروع میشود و تا حدود ۱۰۴ دقیقه بعد در ساعت ۰۴ و ۱۲ دقیقه بامداد به وقت جهانی (۸ و ۴۲ دقیقه صبح به وقت تهران) به اوج میرسد که طبیعتا برای ما در ایران، این ساعت مقارن با روز بوده و ماه غروب کرده است به همین دلیل در تهران قابل رویت نیست. پایان این ماهگرفتگی نیز در ساعت ۵ و ۵۶ دقیقه به وقت جهانی (۱۰ و ۲۶ دقیقه صبح به وقت تهران) است.
کوکرم ضمن توضیح در مورد مراحل خسوف اظهار داشت: لحظهای که کره ماه وارد نیمسایه زمین شود، خسوف آغاز خواهد شد و در برخی موارد ماه از نیمسایه زمین هم عبور میکند و وارد سایه کامل میشود که به آن خسوف کامل میگویند. قرمز دیده شدن ماه از روی زمین نیز به دلیل انعکاس بخش قرمز طیف نور خورشید در جو زمین و بازتاب آن از سطح ماه است که در خسوف کامل روی می دهد.
به گفته این منجم آماتور خسوف بامداد ۲۶ اردیبهشت در ایران قابل مشاهده نیست و از نظر تئوری فقط در بخشهایی از غرب کشور تماس نخست قرص ماه با نیمسایه زمین در شرایطی رخ میدهد که هنوز ماه غروب نکرده است که البته این رویداد را هم با چشم غیرمسلح نمی توان دید.
قرص ماه در سال جاری میلادی یک بار دیگر نیز در روز هشتم نوامبر ۲۰۲۲ (۱۷ آبان ۱۴۰۱) از زمینیان رو میپوشاند. این خسوف نیز در ایران قابل مشاهده نبوده و فقط در بخشهایی از آسیا، استرالیا، آمریکای شمالی، شرق و شمال اروپا و جنوب آمریکا دیده خواهد شد.