هابل، تلسکوپ فضایی ارجمند ناسا نمایی دو برابر را  از یک کهکشان دوردست می‌بیند.

در مرکز این تصویر، پرتوی درخشانی که از اس‌جی‌ای‌اس جی۱۴۳۸۴۵+۱۴۵۴۰۷ آمده مانند یک کمان یا حلقه‌ای نارنجی‌رنگ در بالا و پایینِ جرمی که میان ما و این کهکشان جای گرفته دیده می‌شود

اگر خوب به این تصویر تازه‌ی تلسکوپ فضایی هابل نگاه کنید، در مرکز چارچوب دو کهکشانِ نارنجی-رنگ و تقریبا آینه‌ی هم را می‌بینید که گویا با یک رشته‌ی بلند به هم پیوسته‌اند. ولی شگفتی اینجاست که این اصلا دو کهکشان نیست، بلکه تنها یک کهکشان به نام “اس‌جی‌ای‌اس جی۱۴۳۸۴۵+۱۴۵۴۰۷” است و تنها از این رو دو تا دیده می‌شود که نورش دستخوش پدیده‌ی همگرایی گرانشی شده، پدیده‌ای اخترشناختی که می‌تواند نمای کهکشان‌های دوردست را خم، بزرگنمایی و حتی تکرار کند.

بر پایه‌ی گزارش سازمان فضایی اروپا (اِسا): «همگرایی گرانشی زمانی رخ می‌دهد که یک جرم بزرگ کیهانی (مانند یک خوشه‌ی کهکشانی) فضازمان را به اندازه‌ای تاب دهد (انحنا دهد) که مسیر نوری که از کنار این جرم بزرگ می‌گذرد به گونه‌ی دیدارپذیری خم شود، انگار که یک عدسی این کار را کرده. به گونه‌ای مناسب، جرمی که باعث شده نور خم شود به نام عدسی گرانشی خوانده می‌شود و جرم پشت آن که تصویرش دگرگون شده نیز “همگراییده” شناخته می‌شود.»

در مرکز این تصویر تازه‌ی هابل، پرتوی درخشانی که از اس‌جی‌ای‌اس جی۱۴۳۸۴۵+۱۴۵۴۰۷ گسلیده شده همانند یک کمان یا حلقه‌ای نارنجی در هر دو سمتِ جرمی که میان ما و این کهکشان جای گرفته دیده می‌شود [بالا و پایینِ آن]. چندین کهکشان و جرم کیهانی دیگر هم در گوشه و کنار این تصویر پراکنده‌اند. گفتنی‌ست نور کهکشان اس‌جی‌ای‌اس جی۱۴۳۸۴۵+۱۴۵۴۰۷ که در صورت فلکی شمالی گاوران، یکی از درازترین پیکره‌های آسمان زمین جای دارد، حدود ۶.۹ میلیارد سال و نور خوشه‌ی میانجی هم تنها ۲.۸ میلیارد سال در راه بوده تا به ما برسد.

هابل مجهز به دستگاه‌های علمی حسمندی‌ست که به آن اجازه می‌دهند تا همگرایی‌های گرانشی کم‌نور و دوردستی را که تلسکوپ‌های روی زمین به دلیل تاری ناشی از هوای زمین توانِ دیدنشان را ندارند ببیند.


فرآیند همگرایی گرانشی

همگرایی گرانشی هم چنین به اخترشناسان اجازه می‌دهد تا اجرامی را ببینند که دورتر و یا کم‌نورتر از آنند که بی‌واسطه دیده شوند. جرم پیش‌زمینه با دگرگونی‌هایی که پدید می‌آورد، با رفتاری مانند یک ذره‌بین طبیعی، روی جرم کیهانی دورتر زوم می‌کند. به نوشته‌ی اسا، هابل می‌تواند برای تعیین پیکره و ساختار درونی آن اجرام دوردست، نوری که از آنها می‌آید را دریافت کند.

این تصویر تازه‌ی کهکشان اس‌جی‌ای‌اس جی۱۴۳۸۴۵+۱۴۵۴۰۷ به عنوان بخشی از یک برنامه‌ی پیشگامانه‌ی هابل برای بررسی کهشان‌های کیهان آغازین با بهره از همگرایی گرانشی و سپس بررسی آنها از نزدیک گرفته شده.

مقام‌های اسا نوشته‌اند: «همگرایی جزییاتی را از کهکشان‌های دوردست آشکار می‌کند که بدون آن دست نیافتنی هستن و این به اخترشناسان اجازه می‌دهد تا ستاره‌زایی در کیهکشان‌های آغازین را تعیین کنند. این به نوبه‌ی خود به اخترشناسان بینشی بهتر درباره‌ی چگونگی فرگشت کلی کهکشان‌ها می‌دهد.»

منبع: 1star7sky.com