محققان با بررسی تکه‌هایی از پوسته تخم‌های باستانی پرندگان بی‌پرواز متعلق به ۵۰ هزار سال پیش که ۴۰ سال قبل کشف شده است، تایید کرده‌اند که اولین استرالیایی‌ها تخم‌های غول پیکر پرندگان بی‌پرواز را می‌خورده‌اند که همین امر احتمالا منجر به انقراض آنها شده است.
به نقل از آی‌ای، قرن‌ها پیش، پرندگان بی‌پرواز غول پیکر نظیر “اردک‌های شیطانی” در زمین پرسه می‌زدند. همانطور که از نام آنها پیداست، آنها پرندگان بی‌پرواز غول پیکری با منقاری بزرگ بوده‌اند که ۲ متر قد و ۲۰۰ کیلوگرم وزن داشته‌اند.
آیا می‌توانید تصور کنید که در کنار این موجودات زندگی می‌کنید؟ اولین انسان‌های ساکن استرالیا این تصور را زندگی می‌کردند و با خانواده این پرندگان غول پیکر که اکنون منقرض شده‌اند، همزیستی داشته‌اند.
اما همه چیز در مورد آنها وحشتناک نبوده است، چرا که این پرندگان، تخم‌های بسیار زیادی می‌گذاشتند که به اندازه یک طالبی بوده و بیش از ۲۰ برابر وزن یک تخم مرغ متوسط وزن داشته است و از آن به عنوان یک منبع پروتئینی مهم استفاده می‌شده است.
در حال حاضر، حتی با وجود ناپدید شدن این پرندگان باستانی از روی زمین، قطعات پوسته تخم آنها متعلق به ۵۰ هزار ساله پیش کشف می‌شود که کامل‌ترین آنها ۴۰ سال پیش کشف شده است.
محققان نتوانستند در مورد اینکه این تخم دقیقا متعلق به چه حیوانی بوده است، به توافق برسند. برخی آن را متعلق به گونه “Genyornis newtoni” می‌دانند، در حالی که برخی دیگر معتقدند این پوسته‌ها متعلق به پرندگان “Progura” عضو منقرض شده گروهی از گونه‌ها به نام “مرغ‌های پابزرگ”(megapodes) هستند. پروگوراها پرندگانی شبیه به مرغ بودند که پاهای بزرگی داشتند و تنها بین ۵ تا ۷ کیلوگرم وزن داشتند.
پرندگان بی‌پرواز گروهی از پرندگان هستند که توانایی پرواز را در مسیر تکامل از دست داده‌اند. اکنون ۴۰ گونه از این پرندگان باقی مانده‌اند که شترمرغ، شترمرغ استرالیایی و پنگوئن از معروفترین آنها هستند. تمام آنها اجدادی پروازگر داشته‌اند، اما به دلایل مختلف این قابلیت را در طول زمان از دست داده‌اند. مهمترین دلیل آن نیز نبودِ شکارچیان طبیعی بوده است. بیشتر پرندگان بدون پرواز در جزایری بدون پستانداران شکارچی زندگی می‌کنند و در نتیجه نیازی به حفظ قابلیت پرواز که انرژی زیادی طلب می‌کند، نداشته‌اند.
شترمرغ یک مورد استثنایی است که در کنار انبوه شکارچیان طبیعی زندگی می‌کند و به نظر می‌رسد اندازه بزرگ، پاهای نیرومند و سرعت بالا او را قادر کرده تا از پرواز بی‌نیاز شود.
بسیاری از پرندگان اهلی مثل مرغ خانگی و اردک و غاز هم توانایی پرواز را تا حد زیادی از دست داده‌اند، اما نوع وحشی آنها قادر به پرواز است و آنها هم از نظر ساختار بدنی همچنان قابلیت پرواز دارند.
بسیاری از پرندگان بدون پرواز با ورود انسان به جزایر منقرض شدند. شکار این پرنده‌ها و تخم‌هایشان توسط انسان و حیواناتی که توسط انسان به این جزایر وارد می‌شدند (همچون موش‌ها، گربه‌ها، سگ‌ها و خوک) باعث انقراض این حیوانات شد که روشی برای دفاع از خود در مقابل چنین شکارچیانی نداشتند.
“جوزفین استیلر” استادیار دپارتمان زیست شناسی دانشگاه “کپنهاگ” و یکی از محققان این مطالعه جدید توضیح داد: تجزیه و تحلیل ما از توالی پروتئین تخم‌ها به وضوح نشان می‌دهد که این پوسته‌های تخم نمی‌توانند از مرغ‌های پابزرگ و پرنده پروگورا بیایند.
اکنون با انتشار این مطالعه جدید که در مجله PNAS منتشر شده است، بحث‌ها به پایان رسید، چرا که محققان دانشگاه “کپنهاگ” و همکاران بین‌المللی‌شان نشان دادند که این تخم‌ها فقط می‌توانند به آخرین بازماندگان پرندگان بی‌پرواز اردک‌مانند و از رسته “بزرگ‌زیاگان”(megafauna) تعلق داشته باشند که “اردک‌های شیطانی(Demon Ducks of Doom) نام داشتند.
اصطلاح بزرگ‌زیاگان به جانوران بزرگ یا عظیم‌الجثه گفته می‌شود. این‌ها جانورانی هستند که وزنی بیش از ۴۵ کیلوگرم (در بعضی منابع ۱۰۰ کیلوگرم) دارند. همچنین در منابع دانشگاهی، بزرگ‌زیاگان اغلب به آن گروهی از جانوران که جثه‌ای بزرگتر از انسان دارند و نیز اهلی نشده‌اند، اطلاق می‌شود. این اصطلاح به ویژه در اشاره به جانوران بزرگ جثه ساکن بر زمین در دوران “پلیستوسن” همچون ماموت‌ها به کار می‌رود. بیشتر این جانوران در شمال اوراسیا، قاره آمریکا، و استرالیا در حدود ۱۰ تا ۴۰ هزار سال پیش منقرض شده‌اند.
“متیو کالینز” یکی از نویسندگان این مطالعه که حوزه تحقیقاتی او ژنتیک تکوینی است، می‌گوید: آنها فقط می‌توانند اردک‌های شیطانی باشند و به همین دلیل، ما به یک بحث طولانی و داغ در مورد منشاء این تخم‌ها پایان داده‌ایم.
این بدان معنی است که تجزیه و تحلیل دی‌ان‌ای نقش مهمی در نسبت دادن تخم‌ها به پرنده‌ی مادر مناسب ایفا کرده است.
محققان پروتئین‌های پوسته تخم کشف شده در تپه‌های شنی را در دو مکان مختلف در جنوب استرالیا تجزیه و تحلیل کردند. سپس با جمع آوری قطعات مختلف پروتئین، آنها را به ترتیب مناسب مونتاژ کردند و با استفاده از هوش مصنوعی ساختار آنها را بررسی کردند.
توالی‌های پروتئین مجموعه‌ای از کدها را برای ژن‌ها در اختیار محققان قرار داد که توانستند آنها را با ژن‌های بیش از ۳۵۰ گونه زنده از پرندگان مقایسه کنند.
محققان می‌گویند، ما از داده‌های پروژه “B۱۰K” که در حال حاضر حاوی ژنوم تمام نیاکان اصلی پرندگان است، استفاده کردیم تا بتوانیم بفهمیم پرنده منقرض شده به کدام گروه از پرندگان تعلق داشته است و دریافتیم که متعلق به “پروگورا” است.
“کالینز” می‌گوید: ما از این که با انجام یک مطالعه میان‌رشته‌ای از تجزیه و تحلیل توالی پروتئین برای روشن کردن تکامل حیوانات استفاده کردیم، هیجان زده‌ایم.
نقش کلیدی انسان‌ها در انقراض پرندگان
مطالعات پیشین روی تکه‌های این تخم‌ها نشان داد که پوسته‌ها پخته شده و در آتش‌دان‌ها رها شده‌اند. آثار زغال‌گونه روی سطوح پوسته این تخم‌ها شواهدی کافی بود که نشان دهد تخم‌ها تقریباً ۶۵ هزار سال پیش توسط اولین انسان‌ها در استرالیا خورده شده‌اند.
بر اساس این فرضیه، این کار می‌توانسته به انقراض گونه‌های مختلفی از پرندگان بی‌پرواز در ۴۷ هزار سال پیش نیز منجر شده باشد.
با اینکه هیچ مدرکی دال بر قصابی این پرندگان در سوابق باستان شناسی وجود ندارد، اما پروفسور “گیفورد میلر” یکی از نویسندگان ارشد این مطالعه از دانشگاه “کلرادو” در بیانیه‌ای گفت: با این حال، تکه‌های پوسته این تخم‌ها با الگوهای سوختگی منحصربه‌فرد مطابق با فعالیت‌های انسانی در مکان‌های مختلف در سرتاسر این قاره یافت شده‌اند.
وی افزود: این نشان می‌دهد که انسان‌های اولیه لزوماً این پرندگان عظیم را شکار نمی‌کرده‌اند، بلکه به طور معمول به لانه‌های آنها حمله می‌کرده و تخم‌های غول‌پیکر آنها را برای تامین غذای مورد نیازشان می‌دزدیده‌اند و استفاده بیش از حد تخم‌ها توسط انسان‌ها احتمالا منجر به انقراض این پرندگان شده است.
در پایان گفتنی است که حل معمای منشاء تخم‌های باستانی استرالیا می‌تواند در آینده به دانشمندان برای درک تکامل انسان کمک کند.
