دیروز در جلسه‌ای با حضور وزیر بهداشت و تعدادی از نمایندگان مجلس، چالش‌های اجرای طرح دارویار بررسی شد؛ تکرار سرنوشت طرح تحول نظام سلامت و اختصاص نیافتن بودجه دائمی نگرانی برخی نمایندگان بود.
روز گذشته صحن علنی مجلس شاهد برگزاری جلسه‌ای با موضوع نحوه اجرای طرح «دارویار» بود؛ جلسه‌ای که با حضور اعضای کمیسیون‌های مختلف مجلس و وزیر بهداشت برگزار شد و در آن چالش‌های اجرای این طرح مورد بررسی قرار گرفت. اختصاص نیافتن بودجه دائمی برای اجرای این طرح، احتمال تکرار سرنوشت طرح تحول نظام سلامت و اما و اگرها درباره چگونگی کاهش قاچاق دارو، ازجمله مهم‌ترین موضوعاتی بود که در این جلسه مطرح شد و با این پاسخ‌ها همراه شد: «حتما اعتبار لازم باید اختصاص داده شود، یارانه دارو حذف نمی‌شود، بلکه از طریق شرکت‌های بیمه‌گذار در اختیار بیماران قرار می‌گیرد.»
بیست‌وسوم تیر بود که طرح دارویار به‌طور ناگهانی کلید خورد و مسئولان سازمان غذا و دارو و وزارت بهداشت، خبر از اجرای آن دادند. ۳روز بعد، سخنگوی وزارت بهداشت، جزئیات بیشتری از این طرح را منتشر و اعلام کرد که در قالب این طرح، پوشش بیمه‌ای دارو افزایش پیدا می‌کند و میزان پرداختی از جیب مردم کم می‌شود. او این را هم گفت که ۳۶۶قلم داروی ضروری و ۱۱۹داروی پرمصرف بدون نسخه، در قالب این طرح، بیمه می‌شوند.
اختصاص یارانه دارو به بیماران
روز گذشته در جلسه بررسی نحوه اجرای طرح دارویار در صحن علنی مجلس، جواد نیک‌بین، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس وقتی پشت تریبون رفت، این پرسش‌ها را مطرح کرد که طرح دارویار، چگونه می‌تواند از قاچاق دارو جلوگیری کند و منجر به کاهش قیمت دارو شود: «هر ماه حداقل ۵هزار تا ۸هزار میلیارد تومان برای اجرای این طرح لازم است؛ درحالی‌که همین حالا سازمان‌های بیمه‌گر به داروخانه‌ها بدهکارند. اگر پرداخت با تأخیر باشد، تمام داروخانه‌ها ورشکسته می‌شوند.»
نگرانی این نماینده از اختصاص نیافتن بودجه درحالی بود که محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی در پاسخ به او تأکید کرد حتما اعتبار لازم باید اختصاص داده شود: «به وزارت بهداشت هشدار داده شد که داروخانه‌ها باید پول خود را دریافت کنند و قطعا باید به‌صورت برخط باشد.» به گزارش ایسنا، از آن طرف، جلیل میرمحمدی، نایب‌رئیس کمیسیون بهداشت هم اعلام کرد که سازمان برنامه و بودجه باید ماهانه ۵.۵هزار میلیارد تومان به‌حساب بیمه‌ها واریز کند تا افزایش قیمت دارو از طریق داروخانه جبران شود.
او در عین حال، از مزیت‌های این طرح هم گفت: «تحت پوشش بیمه قرار گرفتن تعداد زیادی از افراد، بیمه شدن ۳۶۶قلم دارو، حمایت از تولید دارو در داخل و افزایش نیافتن قیمت داروهای تحت پوشش و پیشگیری از قاچاق، از مزیت‌های اجرای این طرح است.» نکته بعدی که از سوی نمایندگان مجلس مطرح شد، حذف یارانه دارو بود، اما قالیباف در توضیح آن تأکید کرد که یارانه دارو به هیچ‌عنوان حذف نمی‌شود: «هم‌اکنون، یارانه دارو از طریق شرکت‌های بیمه‌گذار در اختیار بیماران قرار می‌گیرد.»
براساس اعلام قالیباف، از ۵میلیون و ۳۰۰هزار نفری که تحت پوشش بیمه قرار نداشتند، حدود ۵میلیون و ۹۲هزار نفر تا پایان خرداد به‌صورت غیرحضوری تحت پوشش بیمه قرار گرفتند: «پیش‌بینی می‌شود جز این افراد، حدود ۶،۵میلیون نفر دیگر همچنان تحت پوشش بیمه نباشند که باید برای این موضوع فکر کرد؛ چراکه این افراد به هر حال باید تحت پوشش بیمه قرار بگیرند وگرنه با مشکل افزایش قیمت دارو مواجه خواهند شد.»
اختصاص یک میلیارد دلار برای استارت دارویار
نوبت به بهرام عین‌الهی، وزیر بهداشت که رسید، او در مقام پاسخگویی به برخی از ابهامات پاسخ داد: «کمبودهای دارویی، کاهش ذخایر راهبری دارویی کشور، آسیب به تولید داخلی و از بین رفتن قدرت رقابت دارویی ازجمله چالش‌هایی است که پیش از طرح دارویاری وجود داشت. حالا یک میلیارد دلار برای شروع اجرای این طرح اختصاص داده شد تا بتوان زیرساخت‌ها را فراهم کرد.» براساس اعلام او، در طرح دارویاری این امکان ایجاد شده درصورتی که فردی بدون داشتن نسخه الکترونیک به داروخانه‌ها مراجعه کند، تا ۲مرتبه بعد از نخستین نسخه الکترونیک خود هم بدون نیاز به مراجعه به پزشک از همان نسخه بتواند استفاده کند.
او درباره ماجرای قاچاق معکوس دارو هم توضیح داد: «طبق مدارک موجود، در سال ۹۸، ۵هزار میلیارد تومان قاچاق معکوس در حوزه دارو داشتیم؛ یعنی با وضعیت فعلی فقط ۸۰میلیون جمعیت داخل کشور را پوشش نمی‌دادیم، بلکه ۴۰۰میلیون جمعیت را پوشش می‌دادیم که کشورهای همسایه هم شامل آن بودند و آنها هم از ارز ترجیحی ما برخوردار می‌شدند. در دولت جدید، قرار شد اقدام عاجلی در این زمینه صورت گیرد که در قالب طرح دارویار انجام شد، هدف اصلی از اجرای آن این بود که یارانه دارو به انتهای زنجیره منتقل شود و به مصرف‌کننده اختصاص یابد و بیماران با هر سطح نیازمندی بتوانند از این طرح برخوردار شوند.»
چرا مجلس نگران اختصاص بودجه است؟
نگرانی نمایندگان مجلس از اختصاص نیافتن بودجه برای اجرای طرح دارویار اما مورد انتقاد حسام شریف‌نیا، عضو هیأت‌مدیره انجمن علمی مدیریت و اقتصاد دارویی ایران است. او به همشهری می‌گوید که این واکنش از سوی نمایندگان عجیب است؛ چراکه اگر مشکلی در بودجه وجود دارد یا آنها نگران اختصاص بودجه هستند، باید خودشان آن را مصوب کنند.
او درباره ماجرای متوقف نشدن روند قاچاق با اجرای طرح دارویار هم توضیح می‌دهد و می‌گوید: «باید بررسی کرد که آیا طرح دارویار، توانسته ایرادات موجود در حوزه دارو را برطرف کند یا خیر. بحث قاچاق دارو، با وجود ارز دولتی اتفاق می‌افتد. در سال ۹۹، میزان واردات قلم انسولین به کشور افزایش پیدا کرد، همان موقع اما مردم نسخه به‌دست در داروخانه‌ها دنبال قلم انسولین بودند، چه اتفاقی افتاده بود؟ ارز از کشور خارج می‌شد. به این دلیل که یک کالا که باید با ارز ۲۷هزار تومان قیمت‌گذاری می‌شد، با ارز ۴۲۰۰تومان قیمت‌گذاری شده بود؛ بنابراین برای یک قاچاقچی صرف داشت که آن را از کشور خارج کند؛ در این زمینه مثال‌های زیادی وجود دارد.»
ارز دولتی، نامرغوب بود
به اعتقاد این کارشناس دارو، ارز دولتی ایرادات فراوانی داشت؛ یکی از آنها این بود که این ارز نامرغوب بود؛ یعنی شرکت‌های داروسازی برای استفاده از این ارز، به‌شدت محدود بودند؛ یعنی اینطور نبود که بانک مرکزی به‌راحتی این ارز را به آنها اختصاص دهد. او توضیح می‌دهد: «ارز نیمایی را می‌شود از شرکت‌های صادرکننده خرید، اما ارز دولتی را بانک مرکزی در اختیار شرکت‌ها قرار می‌دهد. در بسیاری از مواقع هم بانک مرکزی یا این ارز را نمی‌داد یا با تأخیر و به میزان کمتری آن را در اختیار شرکت‌ها قرار می‌داد. مشکل بزرگ‌تر این بود که این ارز قابل رصد شدن و تحریم بود. خیلی از کشورهایی که ایران از آنها مواد اولیه می‌خرید، مثل هند، این نوع ارز را منشأ تحریم می‌دانستند و اگر هم پول انتقال داده می‌شد، آن را نمی‌پذیرفتند.»
به‌گفته شریف‌نیا، در این وضعیت، کمبود دارو اتفاق می‌افتاد و مردم دچار چالش می‌شدند: «سال گذشته اعلام شد که قیمت دارو نباید افزایش پیدا کند و باید به قیمت شهریور ۱۴۰۰برگردد؛ این در حالی بود که ارز دولتی، تنها برای مواد مؤثره داروها به شرکت‌های داروسازی اختصاص داده می‌شد نه تمام نهاده‌های تولید؛ به همین دلیل برای این شرکت‌ها تولید، صرف نداشت و آنها هم دیگر تولید نکردند؛ بنابراین اگر قبل از این کمبود دارو رخ داد، تنها به‌دلیل قاچاق معکوس نبود.»
این کارشناس دارو در ادامه ۲نکته را در ارتباط با طرح دارویار مطرح می‌کند؛ یکی مشکلاتی که ممکن است برای نقدینگی صنعت دارویی کشور ایجاد شود؛ چراکه شرکت دارویی که قبلا یک‌میلیون یورو، برایش ۵میلیارد تومان در می‌آمد، حالا باید ۳۰میلیارد تومان پول بدهد. البته باز هم این موضوع جزو اختیارات دولت و بانک مرکزی است و آنها می‌توانند به بانک‌های عامل دستور ارائه وام‌های کم‌بهره بدهند یا برای این شرکت‌ها ال‌سی باز کنند و به‌طور کلی روش‌های تامین مالی را آسان کنند. مورد بعدی هم بودجه است. شریفی‌نیا، در این‌باره توضیح بیشتری می‌دهد و می‌گوید: «همین حالا یارانه‌ها به‌صورت ارز ارزان‌قیمت به‌دست قاچاقچیان می‌رسید. ما می‌گوییم این کار را نکنند، این اختلاف قیمت و این یارانه را بدهند به بیمه‌ها که قبلا به‌صورت یورو و ارز به شرکت‌ها داده می‌شد. این پول همان است، اما روش اختصاصش تغییر خواهد کرد.»
دارو قیمت واقعی پیدا کرده است
او درباره اظهارات یکی از نماینده‌ها که گفته بود این طرح هم ممکن است به سرنوشت طرح تحول نظام سلامت، دچار شود، هم می‌گوید که یکی از دلایل شکست خوردن طرح تحول، استمرار نداشتن اختصاص بودجه بود: «راهکار اصلی این است که سازمان مدیریت برنامه و بودجه، برنامه‌ریزی بودجه‌ای داشته باشد و برای سال آینده هم از همین حالا از منبع اختلاف نرخ ارز، به بیمه‌ها بودجه اختصاص دهد. از آن طرف هم مجلس دولت را موظف به پرداخت کند. در این شرایط مجلس نباید خودش نگران اختصاص پیدا نکردن اعتبارات باشد.»
به‌گفته شریف‌نیا، از همان منبعی که ارز ۳۵هزار تومانی را ۵هزار تومان اختصاص می‌دادند، حالا به بیمه‌ها تزریق کنند. قرار نیست پول بیشتری چاپ شود: «به هر حال یارانه ارز دارو حذف شده، قبلا دولت یارانه را به شرکت‌ها می‌داد و حالا بدهد به بیمه‌ها.»
او درباره اینکه طرح دارویار چقدر می‌تواند میزان قاچاق را کاهش دهد، می‌گوید: «باید بررسی کرد که شرایط فعلی برای قاچاقیچان دارو، می‌صرفد یا خیر؟ اگر برایش به صرفه نباشد که دیگر قاچاق نمی‌کند، اقدام به صادرات دارو می‌کند. قبلا دارو ارزان و قاچاق آن به‌صرفه بود، اما حالا دارو ارزان نیست و قیمت واقعی پیدا کرده است؛ به همین دلیل اگر کسی می‌خواهد داروها را به کشورهایی مانند افغانستان و عراق ببرد، اقدام به صادرات می‌کند.»
